Saga - 2010, Page 195

Hrefna Róbertsdóttir, WooL AND SoCIeTy: MANUFACTURING
PoLICy, eCoNoMIC THoUGHT AND LoCAL PRoDUCTIoN IN
18TH-CeNTURy ICeLAND. Makadam Publishers og Centre for the
Study of Denmark at Lund University. Göteborg – Stockholm 2008. 464
bls. Myndir, kort, töflur. Viðaukar, töflu-, mynda-, staða-, nafna- og
atriðisorðaskrár. Bókinni fylgir einnig laus myndaörk vegna víxlunar
mynda.
Haustið 2008 varði Hrefna Róbertsdóttir doktorsritgerð við Lundarháskóla
en ritgerðin var þá komin út á prenti. Í brennidepli í bókinni er framleiðsla
Íslendinga á ullarvörum á átjándu öld, en í kringum það efni spinnur hún
stóran vef svo að ritgerðin verður mjög víðtæk rannsókn. Hún kannar fyrst
hugmyndafræði stjórnvalda í Danmörku í atvinnumálefnum Íslendinga og
þá sérstaklega rætur þeirrar nýjungar að koma á fót vefsmiðjum á Íslandi. Í
framhaldinu grefst hún fyrir um hvort og hvaða breytingar urðu í raun og
veru á ullarvinnslunni á Íslandi með könnun á völdum stöðum á landinu.
Meðal helstu spurninga höfundar eru t.d. þær hvað einkenndi stefnuna
í ullarvinnslunni og framleiðsluvörurnar sjálfar. einnig spyr hún hver hin
hagræna hugsun manna var á þessum tíma og hvað megi lesa út úr ullar-
framleiðslunni um sveitasamfélagið og breytingar þess. Í leit að svörum fer
hún vítt og breitt um sögu Íslands og Danmerkur og raunar víðar því að
hún ræðir einnig á áhugaverðan hátt rannsóknir og túlkanir á frumiðnaði
(e. proto-industrialisation) í evrópu í tengslum við Ísland.
Höfundur segir meginvinnutilgátu sína hafa verið þá að vefsmiðjunum
hafi verið ætlað að bæta og styrkja þáverandi atvinnuhætti, sem byggðust á
búsetu í sveitum og sauðfjárrækt, fremur en að stuðla að umbreytingu sam-
félagsins. Sú hugsun hafi ekki komið fram fyrr en á 19. öld og eigi því ekki
við um eldri tíma. Með þessu setur höfundur spurningarmerki við fyrri
túlkanir þar sem gert er ráð fyrir að vefsmiðjurnar hafi verið merki um áhrif
upplýsingarstefnunnar, vaxandi frjálslyndi í verslunarmálum og jafnvel
búauðgisstefnuhugmyndir (fýsíókrati).
Höfundur byggir rannsókn sína vel upp, því eftir nokkurs konar
sviðssetningu (kafli I.1) ræðir hún ólík sjónarmið úr erlendum rannsóknum
um frumiðnað og ríkisvald og setur þau í samhengi við stöðu þessara mála
í Danmörku og hvaða viðhorf menn höfðu til Íslands í þessu tilliti (kafli
I.2–3). Höfundur gerir góða grein fyrir heimildum sínum og sökkvir sér
R I T D Ó M A R
Saga vor 2010 — NOTA (9.5.)_Saga haust 2004 - NOTA 11.5.2010 12:53 Page 195