Saga - 2010, Síða 200

menntir voru heimur karla. Hjá tesófistunum naut Vigdís því ekki aðeins
vinskaparins og andlegrar næringar heldur einnig hinnar karllegu viður-
kenningar valdsins. Þó er eins og Vigdís hafi með árunum áttað sig á að hún
væri ef til vill ekki sá jafningi strákanna sem hún hélt því þegar þeir buðu
henni að setjast í ritstjórn menningartímarits sem þeir og fleiri gáfu út í París
veturinn 1952/53 afþakkaði hún boðið því henni fannst sem hún væri jafn-
vel of háð þeim, að þeir teldu sig þurfa að hjálpa henni við „allt sem væri
einhvers virði“ (bls. 164).
Vigdís hefur alla tíð átt karlmenn að nánum vinum, en það sló mig hve
mjög karlmönnum og samstarfi og/eða samskiptum þeirra og Vigdísar er
haldið á lofti í bók þar sem leiðarhnoðað er öðrum þræði barátta Vigdísar
við feðraveldið.
Fyrirferð karlmanna leiddi huga minn að vinkvennahópnum úr Mennta -
skólanum í Reykjavík, Caspírunum, sem fá annars konar umfjöllun en strák-
arnir (þær birtast t.d. ekki oft í meginmáli, frekar á ljósmyndum og í mynda-
textum). Það fer ekki á milli mála að milli Vigdísar og hinna Caspíranna hefur
alla tíð ríkt djúpur vinskapur, en ég saknaði ítarlegri umfjöllunar um hvaða
áhrif þessi kvennahópur hafði á Vigdísi, hvers konar bakland þær voru, af
því ég held og veit (samanber orð Vigdísar í greinasafninu Kvenna slóðum,
sem gefið var út til heiðurs Caspírunni, Sigríði Th. erlendsdóttur sagnfræð -
ingi árið 2001) að þær voru Vigdísi mun mikilvægari en skilja má af bókinni.
Það hefði verið áhugavert að sjá útleggingar á því hvers vegna Vigdís
sótti í heim karla. Var það vegna þess að þar var valdið og viðurkenningin?
Var of þröngt um hana innan þessa ramma sem konum var ætlaður? Það má
vera. Páll ræðir einmitt um Caspírurnar sem gjörólíkan heim samanborið við
tesófistana — Caspírurnar voru borgaralegri og fastmótaðri en strákarnir
sem vildu uppbrot og breytingar (bls. 99). Páll segir Vigdísi vera „stráka-
stelpu“ (bls. 96) sem sæki í strákana þrátt fyrir „góðar og skemmtilegar vin-
konur“. Það er óhjákvæmilegt að spyrja hvort það hafi aðeins verið strák-
arnir sem veittu þá andlegu næringu og örvun sem Vigdís þurfti á að halda.
ef til vill má segja að Vigdís hafi verið í uppreisn gegn hefðbundnum
kvenlegum gildum og borgaralegum hugsunarhætti, enda fer hún til Frakk -
lands í háskólanám strax að loknu stúdentsprófi — en í henni er líka þver -
stæða sem svo margar konur fyrr og síðar hafa glímt við. Hið hefð bundna
hlutverk togar í hana, kærasti heima (reyndar er það hvorki opinbert þá né
alveg skýrt í huga lesanda nútímans fyrr en líður á dvöl hennar ytra) og
löngunin til að eignast fjölskyldu er sterk. enda er í bókinni marg oft bent á
að svo margt í hugsun og hegðun Vigdísar, sem lesanda kann að þykja á
skjön við brautryðjandann Vigdísi, er í samræmi við hefðbundin viðhorf og
gildi samfélagsins á sjötta áratugnum og í upphafi þess sjöunda.
Þótt karlar séu áberandi í bókinni eru einnig dregnar fram sterkar kven-
fyrirmyndir úr fjölskyldunni. Móðuramman, Vilborg Guðnadóttir, sagði t.d.
skilið við eiginmanninn og flutti með börnin sín þrjú til Reykjavíkur um
aldamótin 1900 og rak nokkurs konar umræðuklúbb um andleg málefni á
ritdómar200
Saga vor 2010 — NOTA (9.5.)_Saga haust 2004 - NOTA 11.5.2010 12:54 Page 200