Saga - 2010, Side 226

að áhugaverðustu og vönduðustu ævisögur (genginna) kvenna sem fram
hafa komið á síðustu árum (Björg C. Þorláksson 2001, Ólöf eskimói 2004,
Ólafía Jóhannsdóttir 2006, Ása Guðmundsdóttir Wright 2009) eru allar
skrifaðar af mannfræðingum en ekki sagnfræðingum. ef til vill er hér um
hreina tilviljun að ræða, en þó er freistandi að spyrja hvort það sé eitthvað í
nálgun eða aðferðafræði greinanna tveggja sem skýrir hvers vegna
mannfræðingar hafa verið djarfari við að nýta sér ævisagnaformið til að
rannsaka lífshlaup gleymdra, en merkra, kvenna sem allar fæddust á 19. öld
og bjuggu stóran hluta ævi sinnar erlendis. Með framtaki sínu hafa þær Inga
Dóra Björns dóttir og Sigríður Dúna kristmundsdóttir auðgað íslenska ævi-
sagnahefð og gefið okkur innsýn í margbreytilegra lífshlaup Íslandsdætra
en við eigum að venjast úr hefðbundnum sagnaritum.
Þorgerður Þorvaldsdóttir
Gunnar karlsson, Þórir Óskarsson og Þóra kristjánsdóttir, SAGA
ÍSLANDS X. Ritstjórar Sigurður Líndal og Pétur Hrafn Árnason. Hið
íslenzka bókmenntafélag og Sögufélag. Reykjavík 2009. xii + 484 bls.
Nafnaskrá.
Útgáfa ritraðarinnar Saga Íslands, sem hófst að tilhlutan þjóðhátíðarnefndar
árið 1974, hefur verið kraftmikil hin síðari ár eins og sést best á því að frá
árinu 2003 hafa komið út fimm bindi. Þetta er athyglisvert í ljósi þess að
aðalritstjóri raðarinnar í meira en hálfan fjórða áratug, sagnfræðingurinn og
lögfræðingurinn Sigurður Líndal, er farinn að nálgast áttrætt. Reyndar
verður að geta þess að hann hefur kallað til liðs við sig vaska meðritstjóra.
Þetta tíunda bindi Sögu Íslands er eftir þrjá höfunda. Meginhluta bókar-
innar, u.þ.b. 300 síður, ritar Gunnar karlsson prófessor í sagnfræði. Skipta
má skrifum hans í þrennt. Í fyrsta lagi fjallar hann um stjórnmál tímabilsins
1874 til 1918, í öðru lagi um atvinnubyltingu áratuganna kringum aldamót-
in 1900 og í þriðja lagi um almennar samfélagsbreytingar á þessu tímabili.
Ríflega 100 síður eru síðan eftir Þóri Óskarsson bókmenntafræðing, sem
fjallar um íslenskar bókmenntir á tímabilinu 1882 til 1918. Loks ritar Þóra
kristjánsdóttir list- og sagnfræðingur liðlega 30 síður um listir og handverk
á 19. öld. Á þessu sést að tímabil höfundanna falla ekki alveg saman, enda er
hér um þrjá sjálfstæða bókarhluta að ræða. Því líkist þetta bindi meira rit-
gerðasafni en samfelldri bók.
Gunnar þakkar sérstaklega fjölmörgum nemendum í sagnfræði sem
skrifuðu ritgerðir undir handleiðslu hans, ritgerðir sem nýttust honum við
þessi skrif. Þetta hefði mátt útskýra betur fyrir almennum lesendum, þótt
meirihluti þeirra sagnfræðinga sem tóku grunnnámskeiðið Íslands- og
Norðurlandasaga III við Háskóla Íslands á árunum kringum aldamótin 2000
ritdómar226
Saga vor 2010 — NOTA (9.5.)_Saga haust 2004 - NOTA 11.5.2010 12:54 Page 226