Saga - 2010, Page 233

hluta ritsins gerir höfundur ágæta grein fyrir rannsóknarstarfinu, sem væri
óhugsandi án erlends samstarfs. en starfsmenn Siglingastofnunar hafa líka
byggt upp þekkingu sem vakið hefur athygli erlendis og verið hagnýtt þar.
Þar er um að ræða svokallaðan íslenskan bermugarð, brimvarnargarð sem
aðlagaður hefur verið íslenskum aðstæðum.
ekki fer á milli mála að nútíma hafnargerð getur verið gríðarlega krefj-
andi verkefni. Hún kallar á umfangsmikla undirbúnings- og rannsókna-
vinnu þar sem meta þarf flókið samspil vinda, strauma og öldugangs, auk
þess sem taka þarf tillit til jarðfræðilegra aðstæðna, hagrænna þátta, um -
hverfis sjónarmiða og margvíslegs notagildis. Óvíða mun reyna meira á
þessa þætti en í nýjustu höfn landsins, Landeyjahöfn, sem nú er á lokastigi.
Alla 20. öldina dreymdi menn um að gera nothæfa höfn á suðurströnd
landsins þar sem gjöful fiskimið eru skammt undan. Lengi vel bentu allar
athuganir til þess að þetta væri mönnum ofviða, eða allt þar til um síðustu
aldamót að menn eygðu loks raunhæfan möguleika á að láta drauminn ræt-
ast með gerð Landeyjahafnar, reyndar í þeim megintilgangi að stytta ferju-
leiðina til Vestmannaeyja. Í sérstökum kafla um höfnina (bls. 206–209) kem-
ur fram að ákveðið hafi verið að byggja hana að undangengnum ítarlegum
athugunum á öðrum möguleikum til að bæta samgöngur til eyja. eins og
mörgum er í fersku minni var tekist á um málið, m.a. á Alþingi. Það vekur
því undrun að höfundur skuli ekkert minnast á þær efasemdir og þá gagn -
rýni sem margir, m.a. skipstjórar, settu fram af þessu tilefni. ekki er heldur
getið um aðra kosti, t.d. jarðgöng (veggöng) sem mjög voru til umræðu,
heldur er látið nægja að segja frá því hve mikið og gott starf liggi að baki
framkvæmdinni. Hvernig eiga lesendur að geta tekið afstöðu til hafnar-
gerðarinnar ef þeir þekkja aðeins hluta sögunnar? Hér er sjónarhorn frá-
sagnarinnar allt of þröngt að mínu mati og ef til vill segir það okkur eitthvað
um það hve vandasamt getur verið að taka fyrir í sagnfræðiritum málefni
sem standa okkur nálægt í tíma. Svo á líka eftir að koma í ljós hvernig Land -
eyjahöfn reynist.
Þetta leiðir hugann að annars konar álitaefni við söguritun á vegum opin-
berra stofnana. Í formála ritsins segir siglingamálastjóri það skyldu Siglinga -
stofnunar „að halda til haga sögu þeirrar starfsemi sem fer fram á vettvangi
hennar og leggja þannig sinn skerf til Íslandssögunnar“ (bls. 11). Hann tekur
jafnframt fram að ástæðuna fyrir því að ráðist var í verkið núna megi rekja til
þess „að um þessar mundir eru í undirbúningi allverulegar breytingar“ á fyr-
irkomulagi hafnamála „þar sem sveitarfélögum verður ætlaður stærri hlutur
á hafnargerðarsviði en verið hefur“ (bls. 12). Þetta eru í sjálfu sér góð og gild
rök, en spyrja má hvort það sé heppilegt að siglingamálastjóri sitji í (þriggja
manna) ritnefnd bókarinnar (ásamt tveimur öðrum starfsmönnum stofnun-
arinnar). Slíkt fyrirkomulag býður þeirri hættu heim að höfundur vinni und-
ir óeðlilegum þrýstingi frá þeirri stofnun sem hann starfar fyrir.
Þegar á heildina er litið er bókin Íslenskar hafnir og hafnargerð vel úr garði
gerð. Höfundur skrifar læsilegan texta og setur efnið fram með skipulegum
ritdómar 233
Saga vor 2010 — NOTA (9.5.)_Saga haust 2004 - NOTA 11.5.2010 12:54 Page 233