Jökull - 01.01.2014, Blaðsíða 38

B. A. Óladóttir et al.,
ÁGRIP
Gosvirkni í Kötlu hefur einkennst af tíðum basísk-
um sprengigosum. Þó hafa frá ísaldarlokum einnig
orðið nokkur súr gos. Rannsóknir á gjóskulögum frá
Kötlu hafa leitt í ljós að líklega hefur hún gosið oft-
ar en 300 sinnum á síðustu ∼8400 árum. Níu for-
söguleg gjóskulög hafa verið kortlögð með mæling-
um á gjósku í um 40 jarðvegssniðum umhverfis eld-
stöðina en þéttleiki sniða er mestur austur og norð-
austur af henni. Gjóskulögin sem um ræðir liggja
á milli gjóskuleiðarlaganna HS frá Heklu (∼1860
f.Kr.) og Landnámslagsins (871 e.Kr.) sem myndað
er í eldstöðvakerfi Bárðarbungu-Veiðivatna. Rúmmál
gjóskulaganna á landi var metið út frá jafnþykktar-
kortum með forritinu Surfer©. Rúmmálin voru borin
saman við áður metin og birt rúmmál átta sögulegra
gjóskulaga frá Kötlu sem öll eru minni en ≤1 km3.
Hámarksþykkt sem notuð var við rúmmálsútreikninga
var svipuð þeirri sem notuð var við mat sögulegra
gjóskulaga. Rúmmál þess hluta forsögulegu Kötlu-
gjóskulaganna sem fallið hefur á landi spannar bil-
ið 0,2–2,7 km3. Stærstu forsögulegu lögin eru mun
rúmmálsmeiri en þau sem fallið hafa á sögulegum
tíma jafnframt því að gostíðnin var hærri. Munurinn
milli þessara tveggja tímabila gæti stafað af breyting-
um sem orðið hafa á dýpt og lögun geymslustaða í
kvikukerfi undir Kötlu.
REFERENCES
Bonadonna, C. and A. Costa 2012. Estimating the volume
of tephra deposits: A new simple strategy. Geology 40,
415–418.
Bonadonna, C. and B.F. Houghton 2005. Total grain-size
distribution and volume of tephra-fall deposits. Bull.
Volc. 67, 441–456.
Burden, R.E., J.C. Phillips and T.K. Hincks 2011. Esti-
mating volcanic plume heights from depositional clast
size. J. Geophys. Res. 116, B11206, doi:10.1029/-
2011JB008548..
Burden, R.E., L. Chen and J.C. Phillips 2013. A statis-
tical method for determining the volume of volcanic
fall deposits. Bull. Volc. 75(6), 1–10.
Carey, S. and H. Sigurdsson 1989. The intensity of plinian
eruptions. Bull. Volc. 51(1), 28–40.
Carey, S. and R.S.J. Sparks 1986. Quantitative models of
the fallout and dispersal of tephra from volcanic erup-
tion columns. Bull. Volc. 48(2–3), 109–125.
Connor, L.J. and C.B. Connor 2006. Inversion is the key
to dispersion: understanding eruption dynamics by in-
verting tephra fallout. In: Mader, H.M., S.G. Coles,
C.B. Connor, L.J. Connor (eds.). Statistics in Vol-
canology. Special publications of IAVCEI, 1. Geologi-
cal Society, London, pp. 231–242.
Dugmore, A.J., G.T. Cook, J.S. Shore, A.J. Newton,
K.J. Edwards and G. Larsen 1995. Radiocarbon dat-
ing tephra layers in Britain and Iceland. Radiocarbon
37(2), 379–388.
Dugmore, A.J., A.J. Newton, K.T. Smith and K.A. Mairs
2013. Tephrochronology and the late Holocene vol-
canic and flood history of Eyjafjallajökull, Iceland. J.
Quaternary Sci. 28(3), 237–247.
Eggertsson, S. 1919. Ýmislegt smávegis viðvíkjandi
Kötlugosinu 1918. Eimreiðin 25(4), 212–222.
Einarsson, E.H., G. Larsen and S. Thorarinsson 1980.
The Sólheimar tephra layer and the Katla eruption of
∼1357. Acta Naturalia Islandica 28, 2–23.
Engwell, S.L., R.S.J. Sparks and W.P. Aspinall 2013.
Quantifying uncertainties in the measurement of
tephra fall thickness. J. Appl. Volcanol. 2:5. Doi:
10.1186/2191-5040-2-5.
Fierstein, J. and M. Nathenson 1992. Another look at
the calculation of fallout tephra volumes. Bull. Volc.
54(2), 156–167.
Grönvold, K., G. Larsen, P. Einarsson, S. Thorarinsson and
K. Sæmundsson 1983. The eruption of Hekla 1980–
1981. Bull. Volc. 46, 349–363.
Grönvold, K., N. Óskarsson, S.J. Johnsen, H.B. Clausen,
C.U. Hammer, G. Bond and E. Bard 1995. Ash layers
from Iceland in the Greenland Grip ice core correlated
with oceanic and land sediments. Earth Planet. Sci.
Lett. 135, 149–155.
Guðmundsson, M.T., G. Larsen and Þ. Þórðarson
2013. Grímsvötn. In: J. Sólnes, F. Sigmunds-
son and B. Bessason (eds.). Náttúruvá á Ís-
landi. Eldgos og jarðskjálftar. Viðlagatrygging Ís-
lands/Háskólaútgáfan, Reykjavík, 235–252.
Guðmundsson, M.T., G. Larsen, Á. Höskuldsson and Á.G.
Gylfason 2008. Volcanic hazards in Iceland. Jökull 58,
251–268.
Gudmundsson, M. T., Th. Thordarson, Á. Höskuldsson,
G. Larsen, H. Björnsson, F.J. Prata, B. Oddsson,
38 JÖKULL No. 64, 2014