Jökull - 01.01.2014, Blaðsíða 134

Kristján Sæmundsson
skrifari (editorial writer) við New York Herald. Nam
læknisfræði í Bandaríkjunum, Bonn, Göttingen, París
og Edinborg. Stundaði lækningar. Meðlimur í ýms-
um læknafélögum og varaforseti eins þeirra. Skrifaði
greinar í læknisfræðirit. Hlaut orðu Konunglega ít-
alska sálarfræðifélagsins (1913). Og loks segir Who’s
Who in New England 1915, að heimili hans sé „Mos-
fell“ Westboro, Massachusetts. Eitthvað hefur tengt
hann við Mosfell í Grímsnesi eða Mosfellssveit, en
hvað það var veit nú enginn.
Hjá American Geographical Society fengust eng-
ar upplýsingar um Íslandsferðir Lee Howards. Grun-
ur minn er að hann hafi samt verið hér á þess vegum.
Líklega hefur hann einnig aflað sér fjár til að rann-
saka afdrif Jeannette-leiðangursins 1879. Til þess vís-
ar í frásögninni klausa um að hann hafi lagt af stað
til Grænlands, en hitt sjómenn sem fengu hann til að
snúa frá, enda myndi hafís hindra slíka för. Hann
segist þó hafa siglt á sterku skipi sínu lengra norð-
ur er nokkru sinni fyrr. Til frekari réttlætingar kem-
ur svo lýsing á afleiðingum harðindanna veturinn áð-
ur á Íslandi. Nokkrir leiðangrar voru gerðir út til að
leita skipsins, og kostaði ekkja Franklins, leiðangurs-
stjóra þá suma. Lee Howard kann að hafa fengið
fé úr þeim sjóði til Íslandsferðar. Hann gat þá vís-
að til fyrri kynna sinna af Íslandi og Norðuríshafinu
sér til stuðnings. Óvíst er hvað rak Lee Howard til
Íslands. Var hann stráklingur (messagutti) í fyrstu
för Ameríkumanna á Íslandsmið til lúðuveiða 1873?
Þeir komu ekki aftur fyrr en 1883 segja heimildir
(Ólafur Davíðsson 1886, Lúðvík Kristjánsson 1939,
Ragnheiður Mósesdóttir 1987). Komu þeir kannski
fyrr, eða skyldu þeir hafa komið hingað til hvalveiða í
millitíðinni?
Allsérstök fréttamennska varð til í New York um
1880, þegar tekið var upp á búa til fréttir, meira og
minna upplognar, til að örva söluna. Ritstjóri N.Y. Tri-
bune var þar ekki undanskilinn. Orðið „sensational“
er haft um fréttamennsku þess blaðs (Wikipedia). Frá-
sögn Lee Howards kann að vera sprottin af þessum
rótum. Spjall hans við John Coles og félaga hér
heima sýnir að hann var gortari, en klifur með hjálp
flugdreka nefndi hann ekki. Ætli sú della hafi ekki
orðið til ytra?
Tvær þýðingar hafa birst á frásögn Lee Howards.
Önnur kom í Fróða 3. árg. 25. júní 1882 (þýdd úr
Gamla och Nya Hemlandet, sænsku blaði sem gefið
var út í Chicago), hin í Eimreiðinni 1947, 53. árg.,
2. h., bls. 123–125.
William Lee Howard in Iceland
William Lee Howard, a 21 year old American trav-
elled in Iceland in the summers of 1880 and 1881.
Back home an account appeared in the N.Y. Tribune.
It puzzled many due to exaggerations and in par-
ticular an absurd description of his climbing of Mt.
Herðubreið. English travellers reported meeting him
at their lodgings in Reykjavík and wondered about
the graphic descriptions of his hairbreadth escapes
on tremendous journeys. They regretted that he did
not favour them with the account of his ascent of
Herðubreið. This they read in a the Weekly Detroit
Free Press a month after it appeared in the N.Y. Tri-
bune. Even though Howard was obviously a braggart
he may have been influenced or his account „edited“
by a new kind of journalism coming up in N.Y. around
1880. This was one of inventing sensational news and
reports that would sell.
Herðubreið is easy to climb and Howard’s descrip-
tion of its structure is true. The adventurous method
of climbing may have been put together to give the
account a taste of excitement.
HEIMILDIR
Coles, John 1882. Summer Travelling in Iceland, bls. 8–9.
Íslensk þýðing: „Íslandsferð John Coles“, án ártals.
Helland, Amund 1883. Om Island. Nyt Tidsskrift 2. ár., bls.
257–259.
Ísland. Fróði 1882. 3. árg., 77. tbl., dálkur 201–203, Akur-
eyri 25. júní.
Lúðvík Kristjánsson 1939. Þáttur úr sögu fiskveiðanna við
Ísland. Ægir 32. ár, bls. 239–246.
Ólafur Davíðsson 1886. Þilskipaveiðar við Ísland. Andvari
12. ár, bls. 48.
Ólafur Jónsson 1945. Ódáðahraun 1. bindi, bls. 280–281.
Ragnheiður Mósesdóttir 1987. Gloucestermenn í lúðuleit.
Ný saga 1. ár, bls. 13-25.
Stefán Einarsson (þýddi) 1947. Lýgileg ferðasaga frá Ís-
landi. Eimreiðin 53. ár, 2. h., bls. 123–125.
Wikipedia: New York Tribune History.
134 JÖKULL No. 64, 2014