Jökull


Jökull - 01.01.2014, Blaðsíða 123

Jökull - 01.01.2014, Blaðsíða 123
Upprifjun um Grímsvatnajökul, Vatnajökulsveg og Holuhraun of the glacier, people had a reasonably accurate idea of the location of the Grímsvötn volcano. The earliest written record of the name Grímsvötn dates from about 1600, after which it appears frequently in annals and other writings in the 17th and 18th centuries. The name Grímsvatnajökull occurs in the description of Iceland compiled by the Danish scholar P. H. Resen in 1684–87; the form Vatnajökull, which first appears in written sources about a century later, could be an abbreviation of this. The glacier was generally cal- led Klofajökull in the 18th century, with Vatnajökull replacing it in the 19th century. Iceland’s climate cooled in the 17th and 18th cent- uries. Valley glaciers advanced, conditions for ve- getation in the interior deteriorated and the stand- ard of living fell. Travelling by horse across the interior became less and less common and on the Sprengisandur route it more or less stopped entirely in the 18th century. In 1770 the Danish authorities appo- inted a ’national commission’ (landsnefndin) to exam- ine ways of stimulating the economy and improving conditions in Iceland. These included improvements in the transport system in the inhabited areas and find- ing and marking the lost mountain tracks that linked separate regions together. One of these was named Vatnajökulsvegur (the ’Vatnajökull route’) and was supposed to shorten the journey between the eastern and southern regions by several days. The regional officer in charge of the northern and eastern regions offered grants for finding and marking these routes, including that from Jökuldalur in the east north of Vatnajökull across to Sprengisandur at Kiðagil. In 1831 a society, Fjallvegafélag, was founded with sim- ilar aims in mind, and it functioned for some years. An account is given here of three attempts by people from the eastern region in 1794, 1797 and 1833 to find a good route to the north of Vatnajökull. Sources prin- ted here include an important map dating from 1833 with routes followed on the last two trips marked in. With others, Björn Gunnlaugsson, a surveyor and cartographer, followed part of the ’Vatnajökull rou- te’ in 1838, continuing through the Vonarskarð pass in 1839. He marked it on his maps, which appeared in 1844 and 1849. At the beginning of July 1840 an expedition by J. C. Schythe ran into bad weather on the route, and no further attempts were made to use it for decades. Then in the late 19th century and the 20th century scientists and explorers, Icelandic and foreign, appeared there with greater frequency, sometimes in connection with eruptions in the Ódáða- hraun lavafield (e.g. in Askja in 1875) and elsewhere and, from about 1970 and onwards, to make surveys and do preparatory work on hydroelectric schemes on the glacial rivers north of Vatnajökull. This produced geological and vegetation maps of these regions and studies of individual events such as eruptions and lava flows since last Ice Age. One such lava field is Holuhraun, on the northern edge of Dyngjujökull in between the source rivers of Jökulsá á Fjöllum. It has been thought that this lava might have flowed in the winter of 1796–97, but sources cited in this article indicate that it is probably of later date. It has now disappeared under a new and larger flow of lava from the same vent system on the fissure swarm extending north from Bárðarbunga. This eruption began in Aug- ust 2014. HEIMILDIR Annálar 1400–1800 II,3. Fitjaannáll. Reykjavík 1929, s. 271. Björn Gunnlaugsson 1839. Félagsins ástand og athafnir. Skírnir 13. árg., s. 74–75. Björn Gunnlaugsson 1840. Vatnajökulsvegur. Skírnir 14. árg., s. V. Brynjólfur Sveinsson. Lbs. 1088 4to, 374. Saga Íslands VII. Reykjavík 2004, 366 s. Eggert Ólafsson. Ferðabók Eggerts Ólafssonar og Bjarna Pálssonar 2. bindi. Steindór Steindórsson þýddi. Reykjavík 1974, 296 s. Gísli Oddsson 1942. Íslenzk annálabrot og Undur Íslands. Akureyri, s. 45. Guttormur Sigbjarnarson 1993–1995. Norðan Vatna- jökuls. Náttúrufræðingurinn 63 (1–2), s. 109–124; 63 (3–4), s. 201–217; 65 (3–4), s. 199–212. Halldór Stefánsson 1958. Fundinn Vatnajökulsvegur. Safn austfirzkra fræða V. Akureyri, 351 s. Haraldur Sigurðsson 1978. Kortasaga Íslands frá lokum 16. aldar til 1848. Reykjavík, 279 s. Hartley, M. E. and T. Thordarson 2013. The 1874–1876 volcano-tectonic episode at Askja, North Iceland: Lateral flow revisited. Geochem. Geophys. Geosyst., 14, 2286–2309. doi; 10.1002/ggge. 20151. JÖKULL No. 64, 2014 123
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160

x

Jökull

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Jökull
https://timarit.is/publication/1155

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.