Tímarit Máls og menningar - 01.06.2016, Síða 78

B ö ð va r G u ð m u n d s s o n
78 TMM 2016 · 2
Æijá, friður sé með yður, löngu liðnu æskuár!
Bókanöfn Gerðar Kristnýjar, og reyndar nöfn ljóða hennar líka, eru
merkilegur skáldskapur og mann langar til að spinna úr þeim nýtt ljóð,
sigla með Mörtu smörtu á þjóðhátíð í eyjum á báti með segli og allt. Að ég
tali nú ekki um að skreppa með henni á ball á Bessastöðum að dansa Óla
skans og finna svo í garðinum höggstað á prinsessunni í höllinni sem svaf á
Ströndum.
Um Blóðhófni hefur svo margt verið sagt af svo miklu viti að ég hef þar
litlu við að bæta. Langar þó aðeins til að minnast þess þegar ég hlustaði á
Gerði Kristnýju flytja það verk 5. september 2010 í Reykholti, skömmu áður
en það kom á bók. Það var ógleymanleg stund og eitt af því sem ég man var
þögnin í bókasafni Snorrastofu meðan hún fletti blaði að næsta ljóði. Við
biðum, ég vil ekki segja með öndina í hálsinum en nálægt því. Eftir lesturinn
hvíslaði gamall sveitungi að mér, maður sem unni hinu hefðbundna ljóði og
vildi helst eins og ég hafa ljóðin rímuð og stuðluð: „Déskoti er þetta mergjað.“
Ég hef síðan lesið margt gáfulegt um Blóðhófni en mér finnst engu að
síður þau orð segja meira en flest annað. Déskoti er þetta mergjað.
Það er svo annað mál að ég hef alltaf fundið svolítið til með Skírni. Hann
var í klípu en enginn tekur málstað hans. Húsbóndinn málþola heima og
alveg að springa og hann átti trúlega ekki von á góðu ef hann kæmi slyppur
heim. Skósveinar sem ekki framfylgdu skipun húsbænda sinna máttu búast
við öllu illu. Og þegar Gerður Gymisdóttir fer undan í kvenlegum flæmingi
grípur Skírnir til þess örþrifaráðs að hóta henni, – segir að hún fái ekki
annað að drekka en geitarhland og hótar henni tíðateppu að auki. Þá sér hún
hvað hann er í miklum kröggum og fær honum fullan bikar af besta drykk
til að róa hann, og lofar að koma og hitta Frey – seinna.
Þetta er víst ekki kórrétt femínísk útlegging á atburðarásinni, en mér
hefur alltaf fundist Gerður Gymisdóttir bregðast afskaplega skynsamlega
við. Svona geta vitrar konur fengið verstu mannhunda til að stinga skottinu
milli fótanna.
Ég get ekki endað þetta rabb án þess að minnast á Drápu sem kom út 2014.
Ég hef einlæga skömm á glæpasögum. Spennusagan, spennuglæpasagan,
tröllríður bókaheiminum í dag, mest auðvitað afþreyingarbókmenntunum,
en jafnvel „alvöru“ höfundar hafa ánetjast þessum skolla, sem á auðvitað
rætur í söluhyggju og kapítalisma eins og allt illt. Ég veit að þetta eru for-
dómar, en þennan fordóminn ætla ég að reyna að varðveita fram á grafar-
bakkann. Ég hafði ekki hugmynd um hvað Drápa snerist þegar ég opnaði
hana fullur tilhlökkunar. Og ég las hana, hámaði hana í mig síðu eftir síðu
og hugsaði sem svo: Hún lætur sko ekki deigan síga. Maður hefði svo sem
alveg getað búist við svolítilli skáldlegri lægð eftir Blóðhófni, en því var
aldeilis ekki til að dreifa. Þegar ég sagði góðu fólki frá hrifningu minni á
þessum ljóðum var mér sagt að þetta væri glæpasaga. Það hafði mér aldrei
dottið í hug. Mér finnst Drápa kallast meira á við fyrstu bók Gerðar Krist-