Tímarit Máls og menningar - 01.05.2018, Page 81

M i t t í m e r k i n g a r k r í s u n n i
TMM 2018 · 2 81
reisa, en bætt er ofan á og byggt við á hverri sekúndu í tölvum og snjallsímum
og öðrum nútímatilbeiðsluhúsum – í gegnum efnislega ástundun þeirra orða,
sem höfð eru eftir Voltaire, að væri Guð ekki til væri nauðsynlegt að skapa
hann.
Ofangreindur Christian Hänggi bendir á að með orðum sínum um árás-
irnar 11. september 2001 hafi Stockhausen rofið tvennskonar bannhelgi
vest rænnar nautnastefnu: annarsvegar afneitað því sjónarmiði að dauðinn
sé í eðli sínu hræðilegur, auk þess að hafna bæði órunum um stríðsrekstur
án mannfalls og þeirri hugmynd að óhugsandi sé að leggja líf sitt bókstaf-
lega í sölurnar fyrir hugmynd; hinsvegar endurinnleitt átrúnað og andlega
viðleitni í menningarumræðuna – ekki þá „útvötnuðu kristnu-ókirkjulegu
hentistefnu sem stýrir stærstum hluta vestrænna stjórnmála,“ heldur „undar-
lega kosmísk andlegheit“ sem nálgast dauðann af „æðruleysi eða jafnvel
eftirvæntingu“.77
Í gegnum Stefán mátar Halldór Armand einmitt trúna sem hugsanlegt
mótefni við kaldri veraldar- og vísindahyggju hins neyslumiðaða samtíma,
ekki í þeim sígilda bókstafstrúarskilningi sem lesa mætti út úr lofgjarðarsöng
unglinganna í brennsluofni Babýlóníukonungs, heldur frekar – eins og hann
hefur sjálfur komist að orði – í þeim skilningi að „færa mannlegri tilveru
merkingu í gegnum iðkun.“ Í henni felist merking trúarbragðanna, en „ekki
frumspekilegum spurningum um hvort Guð sé til eða ekki,“78 eða – svo
hér sé tekið leyfi til dálítillar viðbyggingar – óskhyggju þess efnis að ólíkir
líkamshlutar mannkindarinnar myndi saman einn skrokk sem einungis
þurfi að samstilla í kærleika til að koma á friði í heiminum. Trú Stefáns virðist
kannski ekki alltaf fullkomlega sannfærandi – hún rennur á köflum saman
við kaldhæðið viðhorfið sem gegnsýrir samfélagið sem karakter hans er
skrifaður inn í, sem og yfirborðskennda ofurjákvæðnina sem umlykur starfs-
vettvang hans, bæði fyrir og eftir hrun – en þegar betur er grennslast fyrir
reynist orsök sannfæringarskortsins fyrst og fremst felast í þversagnarkenndu
eðli mannskepnunnar; veru sem getur tamið sér ólík og jafnvel gagnstæð við-
horf samtímis, skoðanir sem virðast í fljótu bragði stangast á en eru þegar
upp er staðið til marks um spígsporandi hreyfingu einstaklingsins í dauðaleit
að merkingu á lendum fáránleikans; veru sem er fær um að raungera hvaða
hugsanlegu og brjálæðislegu kenndir sem er, svo fremi sem ástand hennar
og umhverfi bjóði upp á það, kalli á það eða hvetji til þess, líkt og undir lok
sögunnar þegar Stefán – líf hans að hruni komið – stígur við annan mann
inn í Hörpu með sprengibúnað í tösku og reynir að gera heiminn að sínum.
5.
Við ein af nokkrum straumhvörfum sögunnar – þegar Arnmundur hittir
Stefán fyrst á skrifstofu hins síðarnefnda í höfuðstöðvum DCS – kemur hann
auga á listaverk sem hangir þar uppi á vegg: „svart heimskort á ljósbrúnum