Tímarit Máls og menningar - 01.09.2003, Blaðsíða 29

Ef þú getur lesið þetta ertu á lífi tmm bls. 27
draumaprinsar eru drepin úr dróma draumanna
og eignast sjálfstæða tilveru. Það eina sem
stendur í veginum eru þeir sem eru ónæmir,
sex prósentin sem ekki geta notið fjaðranna,
eru ófleygir, kallaðir dúdúar eftir fuglinum sem
ekki gat flogið. Einn slíkur segir söguna, Sybil
Jones, sem er svokölluð skuggalögga. Líkt og
Scribble leitaði systur sinnar - sem einnig var
ástkona hans - leitar Sybil örvæntingarfullt dótt-
ur sinnar, sem fór að heiman þegar hún var níu
ára og hvarf sporlaust, og nú eru níu ár liðin.
Dóttirin er ófleyg líkt og móðirin, og hatar móð-
ur sína fyrir að hafa arfleitt sig að þessum illa
arfi, því dúdúunum er almennt vorkennt mikið
fyrir fötlun sína. Með í leitinni, sem jafnframt er
baráttan gegn Barleycorn, hefur Sybil hunda-
lögguna Zero Clegg og vurtlögguna Tom Dove.
Þau komast fljótlega að því að það er hinn hrein-
ræktaði yfirmaður þeirra, Kracker, sem er einn
af sendisveinum Barleycorns.
Og nú er líklega kominn tími til að lýsa aðeins
því fólki sem þyggir heim Vurt og Pollen. I Vurt
er þessu lýst svo: „Það eru aðeins til FIMM
HREINAR TEGUNDIR AF TILVERU. Allar eru
jafnar að gildi. Að vera hreinn er gott, það leiðir
til góðs lífs. En hver vill gott líf ? Aðeins þeir sem
eru einmana. Og því höfum við FIMM STIG TIL-
VERU." (268) Fyrsta stigið er hreinasta stigið,
þar eru allir hlutir leiðinlega aðskildir. Hinar fimm
hreinu tegundir eru Hundur, Maður, Róbót,
Skuggi og Vurt. Á öðru stigi hefur orðið blöndun
milli tveggja af þessum, á því þriðja þlöndun
milli þriggja, á þvi fjórða enn meiri blöndun, og
á því fimmta eru verur sem bera þúsund nöfn
því allir kalla þær ólíkum nöfnum. Þessar verur
eru sérlega gáfaðar og þær halda sig út af fyrir
sig og því hafa fáir hitt þær. Kannski eru þær
ekki einu sinni til. Eitt nafnið yfir þær er Lísa.
Hér virðist Noon gefa í skyn að þessar verur séu
verur draumanna, sem þrá að taka yfir mann-
heima eins og verur speglanna, en Lísa visar til
Lísu í Undralandi sem einmitt fór í ferð gegnum
spegil. Meira um hana síðar.
Ekki er útskýrt af hverju aðeins þessar fimm
tegundir tilveru eru til. Maðurinn er augljós,
sömuleiðis Róþótinn, sem er sjálfsögð vera (öll-
um almennilegum framtíðarskáldskap. Vurt er
vera draumaheimsins (sem virðist þá afsanna
kenninguna um að fimmta stig tilverunnar sé
draumaverur, en munið, Noon er ekkert of gef-
inn fyrir að draga upp skýr landamæri), en teg-
undirnar Hundur og Skuggi eru ekki skýrðar
frekar. í Pollen kemur útskýring á skugganum,
en hann er afkvæmi líks og lifandi manns, og er
(eiginlega) alltaf kvenkyns. Aldrei er útskýrt af
hverju hundar eru orðnir að mennskum verum,
en það má gera sér leik að því að leita ástæð-
unnar í hugmyndum um að sem tamið gæludýr
sé hundurinn orðinn næsta mannlegur í háttum,
og oft álitinn einn af fjölskyldunni, þá yfirleitt eitt
barnanna. Með tilliti til þeirrar sterku erótíkur
sem einkennir verk Noon er heldur ekki úr vegi
að hugsa sér tilveru hundsins sem stef við vin-
sæla tegund kláms, svokallað dýraklám, þar
sem (aðallega) konur og (stundum líka) karlar
hafa samfarir við hunda. Ef við lítum svo á
ástæður blöndunarinnar er síðari skýringin ekki
ólíkleg, en hún er sú að einhverntíma í fortíðinni
hafi dunið yfir ófrjósemisplága og til að sporna
við henni hafi verið fundið upp lyf, Frjósemi 10.
Nema lyfið var annaðhvort gallað í hönnun, eða
tekið í of miklu magni (Viagra einhver?) og því
fór frjósemin úr böndum og tegundirnar tóku að
leita hver á aðra. Og lyfið virtist brjóta niður öll
mörk og því gátu tegundirnar getið af sér blönd-
uð afkvæmi. Þannig varð Skugginn til, en lost-
inn var svo mikill að lifandi lögðust með dauð-
um og gátu við þeim börn. Þó er Skugginn tal-
inn til hreinnar tilveru ...
Eins og Ijóst má vera af þessu eru bækur
Noon oft á tíðum mjög (sæb)erótískar, þótt
mörgum þyki líklega nóg um þær tegundir sam-
fara sem þar fara fram.
Lísa í hádegislandi
Blöndun þessi er orðin enn meiri í þriðju bók
Noon, Automated Alice (Lísa sjálfvirka) (1996).
Fyrirmynd hennar, Lísa I Undralandi, er nefnd til
sögunnar bæði í Vurt og Pollen og því virðist
fullkomlega rökrétt að láta Lísu fara í eina ferð
enn, að þessu sinni inn í vélaland framtíðarinn-
ar, tíma og heim sæberpönksins: Lísa heimsæk-
ir sæborg. Og gerist sæborg, eða réttara sagt,
hittir fyrir aðra 'sig', dúkkuna sína Celiu, sem er
sæborg. Þessar þrjár fyrstu bækur Jeff Noon,
Vurt, Pollen og Automated Alice, mynda eins-
konar trílógíu. Hver skáldsaga er á sinn hátt
framhald af hinum fyrri, en er jafnframt alger-
lega sjálfstæð. Sömuleiðis er enn að finna minni
úr þessum heimi í nýrri skáldsögum eins og
Nymphomation (1997) og jafnvel Falling out of
Cars, þrátt fyrir að þær gerist ekki I sama
'heimi'.
[ Automated Alice lendir Lísa í ævintýrum í
heimi sem minnir um margt á veröld Pollen.
Það vill þannig til að páfagaukur frænku hennar
flýgur inn í afaklukkuna og hverfur. Lísa eltir og
fellur í gegnum klukkuna inn í annan heim. Sá
heimur einkennist af fjölbreyttri blöndun teg-
unda, manna og dýra/manna og hluta, og ekki
síður af fjölbreyttri blöndun orða sem skapar al-
veg nýtt tungumál. Þessi heimur er ævintýra-
heimur að því leyti sem hann er fullur af talandi
dýrum, en fyrstu verurnar sem Alice hittir eru
termítar sem knúa tölvur og eru því einskonar
'tölmítar' (computermites), og á sama hátt er
allt vélvirki lífrænt að einhverju leyti. Líkt og
Pollen og Vurt er Automated Alice sett upp sem
sakamálasaga, en það form er algengt innan
sæberpönksins. Á ferð sinni um þessa 'sæborg'
hittir Lísa ríkissnáka (civil serpents), bílhesta
(auto horses), píanóstelpur og sápustráka,
klæðskápakrakka og krákukonur, auk þess sem