Tímarit Máls og menningar - 01.09.2003, Blaðsíða 32

Halldóra Arnardóttir
Móðu-byggingin í d'Yverdon-les-Bains í Sviss
Imyndum okkur byggingu á stærð við fótbolta-
völl, gerða úr þoku sem svífur yfir stöðuvatni.
Hún uppfyllir allar byggingareglugerðir, og er
hvort tveggja í senn: óhlutbundin rannsókn á
hugmyndum um gagnsæi og hið byggða um-
hverfi, og bygging sem hægt er að fara inn í,
ganga um, þreifa á og anda að sér.
Árið 1998 tóku arkitektarnir Elizabeth Diller og
Ricardo Scofidio, sem störfuðu í New York, þátt
í samkeppni um sjöttu svissnesku landsýning-
una í d'Yverdon-les-Bains norðaustur af Genf.
Sýninguna var áætlað að halda árið 2002 og átti
hún að standa yfir í sex mánuði. Diller og Sco-
fidio mynduðu lið með öðrum arkitektastofum
frá Rotterdam og Zurich til að gera tillögur um
heildarskipulag svæðisins og var það kallað
Extasia. Samstarfið tókst það vel að liðið sigraði
í keppninni.
Grundvallarhugmynd sýningarinnar var að
tvinna saman hugtökin „ég og alheimurinn,
næmi og kynferði" út frá tilfinningaskynjun.
Lagt var út frá því í upphafi að nálgunin, tæling-
in, snertingin og næmi skynfæranna; samhjálp
og friður, væru allt máttugir straumar úr fylgsn-
um minninganna. Það var þó umfram allt að-
dráttarafl hins óþekkta sem sýningarstaðurinn
grundvallaðist á. Til þess að túlka þessi hugtök
var svæðinu skipt niður í átta hluta og hverjum
þeirra gefið sérstakt heiti. Fyrsti hlutinn var
nefndur „Heita hverfið við aðkomuna að Yver-
don-les-Bains", annar hlutinn „llmur og tæling -
Expogarðurinn", sá þriðji „Óljós blíðulæti, fjöl-
miðlatækni og hlutir í garðinum", fjórði hlutinn
kallast „Völundarhús tilfinninganna, ský", sá
fimmti „Blöndun skynfæranna, staður til al-
mennra umræðufunda og sýningahalds", sjötti
hlutinn heitir „Allsnægtir", sá sjöundi „Að falla í
gildru, við jaðar stöðuvatnsins" og loks er það
„Bryggja, með útsýni yfir stöðuvatnið".
Elizabeth Diller og Ricardo Scofidio fengu
það hlutverk að hanna byggingu við stöðuvatn-
ið Neuchatel. Þau vildu nota efnivið sem væri í
samhengi við staðinn og umhverfið og komust
að þeirri niðurstöðu að best væri að nota efni
sem væri á svæðinu, þ.e.a.s. vatnið sjálft. Vatn-
Elizabeth Diller og
Ricardo Scofidio.
ið varð því efniviður arkitektanna og notað til að
rata um völundarhús skynfæranna og upplifa
óvæntar tilfinningar.
Samneyti tækni og tilfinninga
Bygging Diller og Scofidios var miðpunktur sýn-
ingarinnar, hangandi pallur hulinn manngerðri
þoku sem gat rúmað allt að 400 gesti. Háþrýsti-
tækni tryggir að þessi fljótandi skúlptúr sé sjá-
anlegur úr mikilli fjarlægð og í alls kyns veðri;
rigningu sem sólskini. Byggingin þenst út og
myndar langa þokuslæðu í miklum vindi, bylgj-
ast mjúklega í kulda og færist upp eða niður eft-
ir lofthita. Byggingin er gerð úr 100 metra langri,
65 metra breiðri og 25 metra hárri opinni stál-
grind sem úðar óteljandi örsmáum dropum úr
stöðuvatninu gegnum 31.500 þrýstistúta, sem
aðeins eru 120 míkrómetrar í þvermál og tengj-
ast 24 km lagnakerfi. Vatninu er þrýst með 80
loftþrýstieiningum á hárfína kniplinga, sem eru
nákvæmlega framan við opið, og dreifist í ótelj-
andi örfína smádropa sem hver um sig er að-
eins 4-10 míkrómetrar í þvermál. Ördroparnir
eru svo litlir að flestir þeirra svífa í loftinu. Ef
nægilega mörgum þrýstistútum er komið fyrir á
ákveðnu rými, þá metta þeir loftið raka og áhrif-
in verða eins og þoka eða, eins og í þessu til-
felli, líkust móðu. Stýritölvukerfi lagar styrkleika
úðans að mismunandi veðurskilyrðum; hita,
raka, vindhraða og vindátt: afleiðingin er sú að
þó að þokumassinn sé stöðugur breytist hann í
sífellu.
Áður en gestir ganga inn í rýmið svara þeir
nokkrum spurningum en svörin eru skráð í