Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.09.2003, Blaðsíða 17

Tímarit Máls og menningar - 01.09.2003, Blaðsíða 17
Fokk þú og þitt krú tmm bls. 15 „ Rappararnir sættast við rætur sínar og endurskapa þær". Erpur Eyvindarson rappari úr Rottweilerhundunum í íslenskri sveit. myndin sé síbreytileg. En hún er einnig brota- kennd enda lifum við á tímum hnattvæðingar þar sem ólíkir menningarstraumar renna saman í einn suðupott. Svo enn sé vikið að Stuart Hall hefur hann einnig bent á að sjálfsmyndin tengist ekki síður sköpun hefðar en hefðinni sjálfri. Með öðrum orðum snýst sjálfsmyndin um að sætta sig við og endurskapa rætur sínar fremur en að snúa aftur til þeirra. Og þá erum við komin að þjóð- legu rappi. Rapp í löndum á borð við Frakkland og Dan- mörku hefur samlagast þjóðmenningunni á annan hátt en hér á landi þar sem segja má að myndast hafi séríslensk rapphefð sem hefur verið tengd gömlu rímnahefðinni. Með öðrum orðum: rappararnir sættast við rætur sínar og endurskapa þær. Þýtt og staðfært: Rímur og rapp Nú eru rímur og rapp engan veginn nátengd - a.m.k. ekki við fyrstu sýn. Rappformið er mun frjálslegra en rímnahættir. Enda þótti mikil íþrótt f rímnageiranum að kveða dýrt en að sama skapi þótti efninu stundum fórnað fyrir rímið. Svo fór að rímur fóru að þykja hallærislegur kveðskapur og nægir þar að nefna ritdóm Jónasar Hallgrímssonar um rímur Sigurðar Breiðfjörð þar sem hann gagnrýndi rímurnar fyr- ir skort á frumleik og andagift. Rappið er ekki jafnbundið í form en það er bundið við ákveðna hrynjandi og textarnir bera þess merki þannig að setningaskipan og orðaröð kann stundum að virðast framandi, í það minnsta þegar textarnir eru lesnir af blaði. Endarím er lykilatriði í rappi og oft kemur fyrir stuðlun, hún er þó ekki reglu- bundin. ég er fyrir löngu orðinn fullorðinn maður / tuttugu og fimm og ennþá ofverndaður / ég yrði glaður ef ég fengi að lifa í friði / en því miður er ég enn í móðurkviði. (Móri: Hljóðtæknir) Yrkisefnin minna að vissu leyti á rímurnar; Iftið er kveðið um háleitar tilfinningar, fagra náttúru og heimspekileg viðfangsefni - í það minnsta ekki á yfirborðinu. Fremur státa menn sig af sigrum í kvennamálum - og öfugt í tilfelli kven- rappara. fékk menn til að fara úr svörtum fötum og í hlýra / ég blæði næsta tekfla / ef þér tekst að nefna eina flotta kellingu sem ég er ekki bú- inn að ríða / mínir höstlleiðangrar eru fræknir, framsæknir / kallaðu það lauslæti / ég kalla það skyldurækni. (XXX Rottweiler hundar: Þú skuldar) Þá leggja menn mikið á sig til að koma höggi á náungann með því að kveða um hann níð og oft koma menn og málefni samtímans við sögu. Að battla þig, ég gæti rústað þér með annarri / með rímur Ijótari en klippingar á Adda Fann- ari / dissa mig, ég rústa þér með móðgunum í runum / og læt feril þinn vera dauðari en nú- verandi ferilinn hjá Rokklingunum. (XXX Rottweiler hundar: Þér er ekki boðið) þú ert skilgreining hugtaksins að vera mis- heppnaður / fórst með rímu á frístælkeppni Tónabæjar og varst samt átbattlaður. (XXX Rottweiler hundar: Stigið upp) Og þetta getur líka átt vel við um gömlu rímurn- ar en meðal algengra yrkisefna þar voru man- söngvar og níð um náungann. Orðbragðið er auðvitað orðið óheflaðra enda dægurtónlistar- mönnum nútímans iðulega umhugað um að ganga fram af fólki. En fyrir utan þessi sígildu umfjöllunarefni dægurmenningarinnar eru frekari tengsl milli rímna og rapps. Þar vegur kannski þyngst að ís- lenskir rapparar hafa mjög leitað í brunn rímna- hefðarinnar, t.d. með því að tala sjálfir um rímur og að þeir kveði rímur þegar þeir rappa. Sá rapp- ari sem hefur kannski gengið lengst í beinum samruna rfmna og rapps kallar sig Sesar A en hann gaf út fyrstu rappplötuna sem var ein- göngu á íslensku. Hann hefur kveðið rímur með Skapta Ólafssyni þar sem Skapti syngur viðlag í þjóðlegum stíl en Sesar A rappar. Lagið kallast Púsl sem er viðeigandi heiti þar sem ekki að- eins fjallar söngurinn um ástarsamband sem þarf að púsla saman heldur er þarna einnig púsl- að saman ólíkum hefðum (rímum og rappi) auk þess sem púslað er saman dægurtónlistar- mönnum frá ólíkum tímum en Skapti söng dæg- urlög fyrr á árum, t.d. Allt á floti alls staðar, en kveður nú rímur. Þannig er rappið, sem þykir sérlega smart núna, einkum á meðal yngri aldurshópanna, orðið beintengt við þá hefð sem löngum hefur þótt alveg sérlega hallærisleg að mati ung- menna og hefur helst verið tengd nokkrum gömlum körlum með sítt skegg sem hittast einu sinni í viku og kveða rímur. Ýmsar sam- kundur hafa verið haldnar til þess að styrkja þessi tengsl, til að mynda á menningarnótt 2002, en þar mátti sjá rímnaþuli á öllum aldri sýna listir sínar, ungum og öldnum til óblandinn- ar ánægju. (slensk nýsköpun Rappið hefur auðvitað önnur sérkenni sem tengjast öðrum straumum en rímunum. Til að mynda hefur rappið haft á sér mikinn ádeilublæ en textarnir einkennast af vísunum í íslenskt samfélag og oft harðri gagnrýni. í rappinu má finna þann harða tón sem oft skortir í nútíma- stjórnmálum þar sem helst má aldrei orða neitt hreint út - enda væru menn þá sakaðir um óábyrgan málflutning. En í rappi hafa menn ekki áhyggjur af slíku:
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.