Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.09.2003, Blaðsíða 23

Tímarit Máls og menningar - 01.09.2003, Blaðsíða 23
Endurvakning hefðarinnar tmm bls. 21 megum ekki láta það líðast að þannig sé farið með hann. Þetta er menningararfur og við verð- um að fara vel með hann." 1998-99, 123. löggjafarþing 1008). Auk þess að varðveita þekkinguna og leiðbeina um notkun búningsins virðist þannig þurfa að vernda þjóð- búninginn fyrir fólkinu í landinu - en þetta er ágætt dæmi um viðleitni til að „loka" hefð. (Alþingistíðindi B: Gegnt Þjóðmenningarhúsinu við Hverfisgötu stendur Alþjóðahúsið og er áþreifanleg áminning um að ýmislegt er skilið útundan í þjóðmenning- arhugtakinu sem inn- réttað var í gamla safnahúsið. Endurvinnsla þjóðlaga Eitt af einkennum nútímans er mikil og vaxandi meðvitund fólks um sjálft sig og viðleitni til að móta ímynd sína og sjálfsmynd; á þetta jafnt við um hópa sem einstaklinga. Endurvakning hefðarinnar tilheyrir þessari viðleitni. Um hana stendur oft mikill styr, því í tilvísun til hefðar felst krafa á fortiðina; þá kröfu gera jafnt þjóð- lagahippar sem íhaldssamir þjóðmenningar- frömuðir. Undanfarin ár hefur svo borið á margs konar endurvinnslu á þjóðlagahefðinni sem hvorki verður með góðu móti kennd við íhaldssemi né hippahreyfinguna. í maímánuði vart.a.m. kynnt framlag íslands til norrænu tónlistarverðlaun- anna, en þema verðlaunasamkeppninnar í ár var þjóðleg eða hefðbundin tónlist (upp á skandi- navísku heitir það „folkemusik"). Annars vegar voru Sigur Rós, Steindór Andersen og Hilmar Örn Hilmarsson tilnefnd fyrir Hrafnagaldur Óð- ins, hins vegar Sigurður Flosason og Pétur Grét- arsson fyrir djassspunaverkefnið Haddir þjóðar. í Hrafnagaldri er sem kunnugt er unnið úr ís- lensku rímnahefðinni á nýstárlegan hátt. Eins og segir í tilnefningunni, þá er þetta ekki rokk, ekki popp og hvorki djass né klassík; þetta er eitthvað annað, nýtt og spenn- andi - en um leið ævafornt. Hér er semsé tvinnað saman fortíð og nútíð, vísað til hefðar með skapandi hætti, með tenging- um, bræðslu og tilraunum. Sama máli gegnir um Raddir þjóðar, en þar slær Pétur ýmis hljóðfæri og Sigurður blæs í önnur, allt í bland við samklippt safn gamalla radda úr þjóð- fræðasafni Stofnunar Árna Magnússonar sem kveða, syngja og segja sögur. Um þetta segir í tilnefningunni að þeir félagar reyni ekki aðeins að finna og endurlífga tónlistarhefð sem er um það bil að hverfa; þeir vilji einnig þróa og skoða ís- lenska tónlistarhefð sjálfstætt og með nýjum augum. Það vekur athygli að hér er talað um íslenska tónlistarhefð eins og ekkert sé sjálfsagðara. Til skamms tíma var sú skoðun hins vegar ríkjandi að engin tónlistarhefð væri fyrir hendi á Islandi, enda hefðu íbúar landsins í aldanna rás verið einkar ómúsíkalskir. Nú er aft- ur á móti gjarnan vísað í þessa hefð og segja má að þetta sé gott dæmi um hvern- ig tilvísunin skapar hefðina og skapar hana auðvitað i sinni mynd. Fyrrgreind lýsing á samtvinn- un fortíðar og nútíðar og á þró- un íslenskrar tónlistarhefðar í nýju samhengi gæti ekki aðeins átt við SigurRós, Hilmar Örn, Steindór Andersen, Sigurð Flosason og Pétur Grétarsson. Á menningarnótt Reykjavíkurborgar 2002 var gestum miðborgar- innar m.a. boðið upp á „Rímur & rapp", þar sem rímnamenn og rapparar leiddu saman Um margt bera tilvís- anir í þessa hefð vitni um tilraunir til að „loka" henni, þ.e.a.s. að skilgreina hana í eitt skipti fyrir öll og gera önnur sjónarmið utangátta. hesta sína (upptaka af þessum viðburði var gef- in út á samnefndum geisladiski). Raunar hafa ýmsir íslenskir rapparar mjög haldið á lofti sam- anburðinum á rímum og rappi, vísa til rímna- hefðar í rappinu og kalla jafnvel listformið sjálft „að ríma" (þannig hefur Sesar A. „skrifað rímur í meira en 11 ár"). Þótt einhverjir hafi látið í Ijósi efasemdir um skyldleika rapps og rímna (og bent á að þulur séu nærtækari tilvísun), þá er að- alatriðið í þessu samhengi að íslenskir rapparar kjósi yfirhöfuð að tengja sig við íslenska tónlist- arhefð með þessum hætti. Um leið gera þeir auðvitað kröfu á fortíðina. Með því að setja hana ( samhengi við rappið er fslenskri menningar- hefð stillt upp ( nýju og allt öðru Ijósi heldur en við þekkjum hana t.a.m. úr Þjóðmenningarhús- inu eða af (stefnuföstum) þjóðbúningum. Sund- urlyndið verður sýnilegra en ella, átökin leita upp á yfirborðið og jafnvel fer að glitta í sögu- legt óréttlæti. Allt í einu fær íslensk menn- ingarhefð á sig róttækan blæ, eins og hún sé með svolítið attitúd. Önnur dæmi úr tónlist sam- tímans eru mýmörg: Tilrauna- sveitin Reptilicus gaf árið 1995 út gamla Ókindarkvæðið („Það var barn í dalnum sem datt onum gat ...") á geisladisknum O; nýlega tók pönksveitin Dys svo Ókindarkvæði upp á sína arma ásamt Ómennskukvæði (að sögn hljómsveitarmeðlima kom þeim á óvart hvað hrynjandin í kvæðunum er „mikið pönk"); söngkonan Eivor Pálsdóttir endurvinnur færeyska vísnahefð með sinni undurfögru rödd
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.