Tímarit Máls og menningar - 01.09.2003, Blaðsíða 53

Börnin sem búa á jaðrinum tmm bls. 51
byrjað upp á nýtt og vona svo sannarlega að
betur takist til næst.
Sögur Burtons eru oft og tíðum bæði bráð-
fyndnar og blóðugar, ekki síður en sögur dr.
Hoffmans og Edwards Goreys, en eins og hér
sést hafa þær afar sorglegan og alvarlegan und-
irtón. Þær eru óður til allra þeirra sem hafa orð-
ið fyrir einelti og passa einhverra hluta vegna
ekki inn í umhverfi sitt og uppfylla ekki vænting-
ar annarra. Börnin í sögum Hoffmanns hafa
villst af beinu brautinni, en börnin í sögum
Burtons hafa enga möguleika á því að komast á
„réttan kjöl", þau tilheyra jaðrinum og komast
ekki með nokkrum ráðum nær miðjunni. Mynd-
irnar eru oft mjög óhugnanlegar og beinskeytt-
ari en myndirnar í bókum Goreys, en um leið
verða persónurnar brjóstumkennanlegri, eins
og strákurinn sem er með nagla í augunum og
reynir að setja upp jólatré: „The Boy with Nails
in His Eyes / put up his aluminum tree / It
looked pretty strange / because he couldn't
really see."
The Melancholy Death of Oyster Boy and
Other Stories er sett fram eins og barnabók,
sögurnar í henni minna á hefðbundnar barna-
sögur í bundnu máli. Hún fjallar líka um börn,
samskipti þeirra við önnur börn og foreldra sína.
En hún mun seint geta talist barnabók í hefð-
bundnum skilningi. Hún er bundin f vandað
band, með þykkum pappír, og hefur á sér allt yf-
irbragð gjafabókar. Það er greinilegt að hún er
ætluð öðrum en börnum fyrst og fremst.
Skrýtnu börnin hefna sín
Það fer ekki vel fyrir börnunum í The
Melancholy Death of Oyster Boy and Other
Stories. Þau berjast oftar en ekki á móti
straumnum en eru þó fyrst og fremst áhrifalaus
og leiksoppar örlaga sinna. Sem dæmi um hið
gagnstæða mætti nefna bókina Creepy Susie
and Other Tales for Troubled Children eftir
Angus Oblong, en í þeirri bók sigrar lítilmagninn
nær undantekningarlaust. Það er reyndar al-
þekkt í barnabókmenntum að sá sem minna má
sín, eða virðist að minnsta kosti ekki líklegur til
stórræðanna, vinni að lokum. Nægir að nefna
sögur á borð við Jóa og baunagrasið og Ösku-
busku. (Hver man ekki líka eftir söngleiknum
um Litlu-Ljót sem telpnakór Langholtsskóla
gerði góð skil hér um árið?) Sumum þykir þó ef-
laust að hetjurnar í bók Oblongs taki fulldjúpt í
árinni þegar kemur að því að standa á sínu.
Angus Oblong er dulnefni, en það er í tfsku
um þessar mundir að höfundar barnabóka skrifi
undir dulnefni. Þekktasta dæmið er Lemony
Snicket, höfundur Series of Unfortunate Events
(Úr Bálki hrakfalla), sagna af hinum óheppnu
Baudelaire-systkinum, en um þau verður nánar
fjallað síðar. Það er í sjálfu sér ekki nýtt að höf-
undar noti mismunandi nöfn eftir því hvað þeir
eru að skrifa (rithöfundurinn Anne Rice, sem er
sjálfsagt þekktust fyrir vampýrusögur sínar
skrifaði til dæmis erótísk ævintýri í sadó-masó-
kískum anda undir nafninu A.N. Roquelaure,
Ruth Rendell breytir um stíl þegar hún skrifar
undir nafninu Barbara Vine og þannig mætti
áfram telja) en rithöfundarnir sem hér um ræðir
búa í raun til nýjan einstakling, með eigin fortíð.
Þrátt fyrir ítrekaðar tilraunir hefur mér ekki tek-
ist að finna hið rétta nafn Angus Oblongs, en á
vefsíðu hans birtist uppspunnin ævisaga hans
sem er nokkuð sérstök. Foreldrar hans eru
síamstvíburar, og af þeim sökum verður frúin
afar oft ólétt. Þau geta ekki haldið öllum börnun-
um, flest þeirra eru skilin eftir á dyraþrepum
ókunnugra húsa á ferðalögum fjölskyldunnar,
en hún rekur farandfjölleikahús. Angus Oblong
fer 11 ára gamall að heiman og vinnur fyrir sér
með því að selja stolin gæludýr. Seinna meir
selur hann sig til þess að eiga fyrir heróíni. Hann
sér þó að sér að lokum og fer að semja barna-
bækur. Núna er hann hamingjusamlega giftur
og á þrjú börn (til gamans má geta þess að eitt
þeirra heitir Bjork), eitt barnanna er að vísu dáið,
en hjónin geyma það í krukku uppi í hillu. Hinn
undarlega samsetti Angus Oblong hefur því
greinilega marga fjöruna sopið, og þessi tilbúna
reynsla endurspeglast í sögum hans.
Creepy Susie and Other Tales for Troubled
Children er ekki skilgreind sem barnabók, held-
ur teiknimyndasaga. Segja má að hér sé enn
eitt dæmið um bók fyrir fullorðna sem dulbúin
er sem barnabók, eins og titillinn ber með sér.
Hún líkist The Melancholy Death of Oyster Boy
að því leyti að hún byggist á stuttum sögum um
börn sem eru ekki eins og fólk er flest. Textinn
er þó ekki jafnvandaður og í The Melancholy
Death of Oyster Boy. Hann er mun knappari og
beinskeyttari og myndirnar skipta greinilega
meira máli í huga höfundarins. Öll eru börnin á
einhvern hátt á skjön við samfélagið og skera
sig úr. En yfirleitt eru örlög þeirra ekki slæm
eins og örlög barnanna í The Melancholy Death
of Oyster Boy og bókum dr. Heinrichs Hoff-
manns. Börnin í Creepy Susie and Other Tales
for Troubled Children taka málin í sínar hendur
og snúa vörn í sókn.
Það versta sem getur komið fyrir nokkurn
mann, samkvæmt bók Oblongs, er að vera
venjulegur og falla í hópinn. Susie, aðalpersón-
an (titilsögunni, safnar dauðum rottum og hæn-
um. Hún er alltaf svartklædd og brosir aldrei.
Einn daginn verður skólabróðir hennar skotinn í
henni og Susie veit ekki hvað hún á að gera í
málinu. Vissulega finnur hún fyrir tilfinningum í