Tímarit Máls og menningar - 01.05.2004, Blaðsíða 25

Að standa af sér slaginn
ekki meint þannig. Það er alveg sama í hvaða hóp maður kemur og hvar
á landinu það er eða hvort það er skólagengið fólk eða ekki, í öllum
deildum þjóðlífsins hittir maður fólk sem fylgist með öllu því helsta sem
gerist í bókmenntum. Þetta er dálítið einstakt. í flestum öðrum vest-
rænum löndum eru heilu þjóðfélagshóparnir og heilu svæðin þar sem
bókmenntir eru hreinlega ekki til. Til dæmis í Þýskalandi, Bandaríkj-
unum og Englandi eru heilu þjóðfélagslögin þar sem bókmenntir eru
ekki meiri faktor í lífi fólks en ballett er hér á landi. Fólk ber kannski virð-
ingu fyrir listdansi en það veit ekkert hvað það er af því það hefur aldrei
séð svoleiðis, þekkir hvorki ballettdansara né balletthöfund. En bók-
menntirnar eru miklu nær því hér að vera eins og kvikmyndirnar víða
annars staðar. Ég hef aldrei komið inn í nokkurn þann hóp hér á landi
þar sem ekki finnast bókmenntir uppi í hillu; allstaðar hefur einhver lesið
þær, kann Laxness og Þórberg og íslendingasögurnar og fylgist með
þessu nýja. Á ólíklegustu stöðum hittir maður fólk sem vill tala við mann
um hluti sem maður hefur skrifað en er jafnvel búinn að gleyma sjálfur!
Þetta eru geysileg forréttindi.
Ég man að það spurði mig einu sinni danskur rithöfundur, kunningi
minn, hvort fólk almennt þekkti mig þar sem ég kæmi. „Segjum að þú
komir inn á veitingastað eða hótel þar sem þú ert á ferð á íslandi,“ sagði
hann, „veit þá fólk hver þú ert?“ Ég sagði honum að þannig væri það,
auðvitað þekktu mig ekki allir en alltaf þekktu mig einhverjir þar sem ég
kæmi. Maður er í þeim hópi fólks - ásamt leikurum, stjórnmála-
mönnum, íþróttamönnum og fleirum - sem almenningur kannast við. I
þessum hópi eru örugglega að staðaldri fimmtán-tuttugu íslenskir rit-
höfundar, sagði ég. Þá sagði hann: „Hugsa sér! I Danmörku er fullt af
íþróttamönnum og fjölmiðlafólki sem allir þekkja, en ég gæti ekki talið
upp fleiri en fjóra rithöfunda sem kæmust í þann hóp.“
Og mér er minnisstætt að einn þessara fjögurra höfunda sem hann
taldi upp var Einar Már Guðmundsson!"
Silja Aðalsteinsdóttir
TMM 2004 • 2
23