Tímarit Máls og menningar - 01.05.2004, Blaðsíða 125

M Y N D L I S T
Margrét Elísabet Ólafsdóttir
Hvers vegna eru engir
miklir skjálistamenn á íslandi?
Þegar ég settist niður til að skrifa um íslenska vídeólist velti ég því fyrir mér hvort
ekki væri nauðsynlegt að byrja á að uppfræða lesendur um sögu vídeólistar, upphaf
hennar og þróun. Þannig ættu þeir auðveldara með að átta sig á því hve langan tíma
það tók íslenska myndlistarmenn að tileinka sér þennan miðil. Þessi nálgun trufl-
aði mig þó dálítið og eftir að ég rakst á ellefu ára gamla grein í Morgunblaðinu eftir
Sindra Freysson um vídeólist fannst mér ekki lengur rétt að gera ráð fyrir því að les-
endur vissu ekki neitt.1 Grein Sindra birtist í tilefni af sumarsýningu Nýlistasafns-
ins árið 1993 þar sem meðal annars voru sýnd vídeóverk eftir íslenska og erlenda
myndlistarmenn. Af grein Sindra og gagnrýni sem birtist í Morgunblaðinu
nokkrum dögum síðar2 má ráða að ekki hafi verið algengt að sjá myndbandsverk á
myndlistarsýningum á Islandi fýrir áratug. Gagnrýnandinn, Eiríkurn Þorláksson,
heldur því til að mynda fram að vídeólistin hafi ekki „enn unnið sér þegnrétt“ í list-
heiminum sem er í andstöðu við þá fullyrðingu Woody Vasulka frá árinu áður að
miðillinn hafi skotið rótum sínum í Bandaríkjunum um miðjan áttunda áratug-
inn.3 Eiríkur leiðréttir sjálfan sig reyndar þegar hann skrifar um sýningu á mynd-
bandsverkum Steinu Vasulka á Kjarvalsstöðum þremur árum síðar undir fýrir-
sögninni „Stórfengleg myndbönd1? í þeirri umfjöllun enduróma einnig orð Sindra
Freyssonar, sem talað hafði um hve merkilegt sé að „Islendingar hafi ekki tekið
þessa listgrein upp á sína arma, miðað við ást þeirra á tækni og nýjungum".5
Nú í upphafi 21. aldar er vídeólistin - eða skjálistin eins og hún hefur verið
nefnd á íslensku - talin sjálfsagður hluti af myndlistinni og varla í frásögur fær-
andi þegar sýnd eru myndbandsverk. Því ætti að vera hægt að gera ráð fýrir því
að allavega sýningarstjórar og myndlistarmenn sem eru að fást við vídeó viti
ýmislegt um miðilinn og sögu hans. Því virðist þó ekki þannig farið og má ef-
laust rekja það til þess að aðeins örfáir sinna skrifum um myndlist hér á landi og
enn færri stunda rannsóknir og fræðileg skrif á íslenskri samtímalist. Það eykur
líkurnar á því að nýjungar séu lengi að festa sig í sessi.
Það getur verið mjög erfítt að skrifa um eitthvað sem er í gerjun, þá er alltaf /
hætta á mistökum og hraðri úreldingu. Ég stend sjálf frammi fýrir þessum vanda y
í tengslum við eigin rannsóknir á sviði sem enn er í mótun og tekur breytingum
frá degi til dags.
TMM 2004 • 2
123