Tímarit Máls og menningar - 01.09.2005, Blaðsíða 116

Bókmenntir
bók ekki síður „uppgjör við sósíalismann“ en margar aðrar skáldsögur frá
síðari árum. Eins og oft nýtir Arnaldur glæpamálið og persónur þess til að
varpa nýju ljósi á fastapersónurnar. Þannig koma í ljós óvænt tengsl Sigurðar
Óla, sem er nútímalegur tæknihyggjumaður sem dáist mjög að Ameríku, við
sósíalista þegar hann ræðst á eitt vitnið í málinu og fer að skamma hana fyrir
skoðanir sínar. Þegar Elínborg atyrðir Sigurð Óla fyrir þessa hegðun og spyr
hvað sé eiginlega að honum svarar hann þessu til:
Æ, ég veit það ekki, sagði Sigurður Óli. Pabbi var svona kommi sem aldrei sá
ljósið, sagði hann loks og það var í fyrsta sinn sem Elínborg heyrði hann nefna
föður sinn á nafn. (271)
Ef til vill má búast við frekari fróðleik um samskipti Sigurðar Óla við föður
sinn í næstu bókum, altént er þetta áhugaverð viðbót við samskipti feðra og
sona í sögum Arnaldar sem má líka greina út frá samskiptum Erlendar bæði
við föður sinn og son. Meðferð Arnaldar á þessu sögulega efni er með miklum
ágætum og honum tekst að lýsa umdeildum tímum á nærgætinn hátt.
Stíll Arnaldar hefur þróast með hverri sögu og náð ákveðnum takti. Setn-
ingar eru stuttar og hniðmiðaðar, mikið er um samtöl en reglulega er lýst inn
í huga persóna þar sem segja má að lesandi fái skyndimynd af því sem brýst
um í huga þeirra. Þannig fær lesandi örstutta innsýn í huga vatnamælingakon-
unnar Sunnu sem finnur líkið þegar hún hringir í Neyðarlínuna til að tilkynna
beinafundinn:
— Já, ég er að tilkynna um beinafund, sagði hún. Það er hauskúpa með gati.
Hún gretti sig. Fjandans þynnkan! Hver segir svona? Hauskúpa með gati. Hún
mundi eftir frasanum tíeyringur með gati. Eða var það túkall? (8)
Oft eru þessar skyndimyndir spaugilegar eins og í þessu tilfelli og gegna því
hlutverki að brjóta upp tiltölulega rökræna frásögn. En þær varpa líka ljósi á
persónurnar, einkum aðalpersónur sögunnar og fastapersónur í lögreglusög-
um Arnaldar, Erlend, Sigurð Óla og Elínborgu. Samtölin skipta þar einnig
miklu, til dæmis til að halda við spennunni á milli Sigurðar Óla og Erlendar
sem er eitt af því sem myndar drifkraft lögreglusagna Arnaldar. Hún er dregin
skýrt upp í þessu einfalda samtali þeirra félaga þegar þeir virða fyrir sér sendi-
tækið sem bundið er við beinagrindina:
— Honum hefur þá verið sökkt? sagði hann [Erlendur].
— Hann hefur varla gert þetta sjálfur, hrökk upp úr Sigurði Óla. Hann fer ekki
hingað út á vatnið, bindur um sig eitthvert senditæki, tekur það í fangið, lætur sig
detta á hausinn og passar að falla í vatnið svo hann hverfi örugglega. Það er þá
bjánalegasta sjálfsmorð sögunnar.
— Ætli þetta sé mjög þungt tæki? sagði Erlendur og reyndi að láta Sigurð Óla
ekki fara í taugarnar á sér. (29)
114
TMM 2005 • 3