Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2019, Síða 92

(M=3,39, SD=0,94). Ekki var munur á meðaltölum þeirra sem
sögðu líkamlega heilsu sína mjög góða eða góða og þeirra sem
töldu hana verri fyrir sjálfsmyndarþáttinn og sjálfstrúarþáttinn
en niðurstöður gáfu vísbendingar um að þeir sem álitu líkam-
lega heilsu sína mjög góða eða góða fengu fleiri stig fyrir þá
þætti.
Áhættuþættir eða áhættuhegðun
Þegar breytur sem mældu áhættuþætti og áhættuhegðun voru
skoðaðar kom í ljós að dreifing svara var ekki nægjanleg og
því ekki unnt að þáttagreina þær. Áhættuþættir og áhættu-
hegðun var því skoðuð nánar með fylgniprófum og óháðum
t-prófum. fylgnipróf á milli áhættukvarða, sjálfsmyndarþáttar,
sjálfstrúarþáttar, gengis í skóla, andlegrar heilsu og líkamlegrar
heilsu sýndu neikvæða (p<0,05) fylgni á milli áhættukvarðans
og andlegrar (r=-0,306) og líkamlegrar heilsu (r=-0,305). fylgni
á milli áhættukvarðans og sjálfsmyndarþáttar, sjálfstrúarþáttar
og gengis í skóla var ekki marktæk. niðurstöður t-prófa (tafla
5) sýndu að þeir sem álitu gengi sitt í skóla verra en hinir
(M=5,25, SD=2,11) fengu fleiri stig (p<0,01) á áhættukvarða
en þeir sem töldu gengi sitt betra (M=3,58, SD=2,23). Þeir sem
töldu andlega heilsu sína verri (M=5,16, SD=2,14) fengu fleiri
stig (p<0,05) á áhættukvarða en þeir sem töldu hana betri
(M=3,88, SD=2,33). Það sama mátti sjá þegar líkamleg heilsa
var skoðuð en þeir sem álitu líkamlega heilsu sína verri en
hinir (M=6,09, SD=1,76) fengu fleiri stig (p<0,01) á áhættu -
kvarða en þeir sem töldu líkamlega heilsu sína betri (M=3,88,
SD=2,24).
Hagnýting skimunartækisins HEILUNG
Áður en rannsóknin hófst fólst vinna skólahjúkrunarfræðings
í því að taka á móti nemendum, meta erindi þeirra og aðstoða
þá við að leysa úr þeim. rannsóknin var því þess eðlis að skóla-
hjúkrunarfræðingur þurfti að einhverju leyti að breyta vinnu-
lagi sínu. Breytilegt var hvenær skimunartækið hEiLung var
lagt fyrir nemanda, fyrir eða eftir hefðbundið viðtal. Skóla-
hjúkrunarfræðingi fannst auðvelt að leggja það fyrir, það tók
yfirleitt stuttan tíma og nemendur voru jákvæðir gagnvart því
og rannsókninni. almennt fannst nemendum spurningar á
hEiLung vera skýrar en þó vöknuðu nokkrar spurningar um
einstaka orðalag, eins og að orðin áhyggjufullur og spenntur
ætti ekki að flokka saman því merking þeirra væri ólík. Skóla-
hjúkrunarfræðingur átti auðvelt með að skima svör nemenda
með það að markmiði að koma auga á hugsanlega áhættu -
þætti/áhættuhegðun. hann taldi notkun á hEiLung gefa
meiri upplýsingar en hefð bundið viðtal, til dæmis varðandi
tóbaksnotkun, samskipti við jafningja og andlega líðan. Þannig
gæfi það heildrænni mynd af heilbrigði unglinga. hann taldi
því skimunartækið gagnlegt og auðvelt í notkun.
Umræða
Skimunartækið hEiLung er nýtt og hefur ekki verið for-
prófað áður. niðurstöður forprófunar lofa góðu varðandi
áreiðanleika og réttmæti skimunartækisins, einkum varðandi
verndandi þætti. Við þróun þess var jafnframt stuðlað að innra
réttmæti þess (Sóley S. Bender, 2019). hins vegar voru niður -
arna garðarsdóttir, brynja örlygsdóttir, guðný bergþóra tryggvadóttir, sóley s. bender
92 tímarit hjúkrunarfræðinga • 3. tbl. 95. árg. 2019
Tafla 4. Munur á meðaltölum á þáttunum sjálfsmynd og sjálfstrú eftir gengi í skóla, mati á andlegri og líkamlegri heilsu
fjöldi Meðaltal Staðalfrávik t df p
Gengi í skóla
Sjálfsmynd Mjög vel / vel 37 4,09 0,60 1,83 64 0,071
nokkuð vel / fremur illa 29 3,77 0,84
Sjálfstrú Mjög vel / vel 37 3,99 0,59 3,32 51 0,002**
nokkuð vel / fremur illa 30 3,40 0,82
Mat á andlegri heilsu
Sjálfsmynd Mjög góð / góð 45 4,11 0,66 2,77 65 0,007**
Sæmileg / léleg 22 3,60 0,77
Sjálfstrú Mjög góð / góð 45 3,90 0,59 2,30 30 0,029*
Sæmileg / léleg 22 3,39 0,94
Mat á líkamlegri heilsu
Sjálfsmynd Mjög góð / góð 55 4,02 0,75 1,90 65 0,062
Sæmileg / léleg 12 3,58 0,54
Sjálfstrú Mjög góð / góð 56 3,77 0,71 1,15 66 0,255
Sæmileg / léleg 12 3,50 0,90
a) Í spurningu um gengi í skóla voru sameinaðir svarmöguleikarnir mjög vel og vel og síðan nokkuð vel og fremur illa.
b) Í spurningum um andlega og líkamlega heilsu voru sameinaðir svarmöguleikarnir mjög góð og góð og síðan sæmileg og léleg.
* Marktækni við p<0,05
** Marktækni við p<0,01