Náttúrufræðingurinn - 2019, Qupperneq 23

Tímarit Hins íslenska náttúrufræðifélags
95
17. mynd. Hópur folalda og hryssna á Seli. – Group of foals and mares at Sel. Ljósm./Photo: Hrefna Sigurjónsdóttir, Sel, A-Landeyjar, S-Iceland‚ 2007.
í hópnum. Við megum ekki gleyma því að
það er munur á milli einstaklinga hvað
varðar greind, taugastyrkleika og fleiri
atriði.26 Sem dæmi má nefna að það er
ekki aðeins líkamsstyrkur sem skiptir
máli varðandi stöðu í virðingarröð,
heldur geta þættir eins og árásarhvöt eða
sigurvilji einnig skipt máli.3 Þarna hafa
bæði erfðir og umhverfi áhrif og líklega
er um að ræða flókið samspil margra
þátta. Hross eru misárásargjörn, meðal
annars vegna mismikils testósteróns,
en reynslan hefur einnig mikið að segja,
bæði það sem þau hafa upplifað sjálf og
það sem þau hafa lært af öðrum.27 Áhrif
þessara þátta þekkja hestamenn vel af
hegðun hesta sem settir eru saman í
stíur og hópa.
Í þessari samantekt eru viðamikil
gögn lögð til grundvallar. Gögnin er því
unnt að túlka með meira öryggi en ef um
væri að ræða fáa einstaklinga og hópa
þar sem hegðun nokkurra hrossa gæti
vegið óeðlilega mikið.
LOKAORÐ
Niðurstöðurnar benda sterklega
til þess að minnst sé um árásargjarna
hegðun og slagsmál þar sem samsetn-
ing hópsins er annars vegar hvað líkust
hinu náttúrulega félagskerfi, þ.e. hryss-
ur og afkvæmi saman með einum eða
tveimur stóðhestum, og hins vegar þar
sem hópar fá að vera sem mest óbreyttir.
Sú niðurstaða er mjög áhugaverð að við-
vera folalda virðist skipta máli í þessu
samhengi og að minnkandi árásarhneigð
sýnist fara saman við fjölda folalda í
hópnum (14., 17. og 18. mynd). Miklu
minni munur var á milli hópa þegar
kemur að jákvæðum samskiptum. Ungu
hrossin kljáðust meira en þau eldri, og
þegar hópur var þannig samsettur að
hrossin þekktust ekki í byrjun, eða sam-
setning hóps var óstöðug, þá kljáðust þau
meira. Allt eru þetta eðlileg félagsleg við-
brögð og í þessum hópum var þéttleiki
hrossanna það lítill að þau höfðu fullt
frelsi til samskipta af þessu tagi.
Niðurstöðurnar geta óneitanlega
haft mikilvægt hagnýtt gildi. Þær gefa
vísbendingar um hvernig minnka
má árásargjarna hegðun og þar með
lágmarka slysahættu, og minnka
samkeppni um aðgang að fóðri, vatni og
skjóli. Að sjálfsögðu þarf alltaf að tryggja
að fóðurþörfum hrossanna sé fullnægt
og að aðgengi að vatni og skjóli sé tryggt.
Gögnin benda til þess að óheppilegt sé
að hafa hópsamsetninguna einsleita,
svo sem að hafa jafnaldra trippi saman.
Óhætt er að mæla með því að hafa
saman í girðingu stóðhest með nokkrum
hryssum og afkvæmum þeirra þar til þau
nálgast kynþroska. Þegar stóðhestar eru
ekki inni í myndinni, þarf að huga að því
að ungviðið hafi tækifæri til að læra af
eldri hrossunum.27,28 Því væri ráðlegt
að setja saman blandaða hópa kunn-
ugra hrossa með fullorðnum hryssum,
geldingum, trippum og folöldum. Einnig
er mælt með að breyta samsetningu
hópa eins lítið og hægt er.
Árstíð / Season
Vor / Spring
Sumar/haust / Summer/Autumn
Vetur / Winter
S
ýn
d
á
rá
sa
g
ir
ni
(m
ið
g
ild
i h
ó
p
a
−
t
íð
ni
/k
ls
t.
)
A
g
g
re
ss
io
n
fr
eq
ue
nc
y
Tegund hóps / Group type:
Hópur með stóðhesti / Group with a stallion
Hópur án stóðhests / Group without a stallion
Trippahópur / Subadult group
Hlutfall karldýra / Proportion of males
A
0.00 0.25 0.50 0.75 1.00
Hlutfall karldýra / Proportion of males
0.00 0.25 0.50 0.75 1.00
0.00
0.25
0.50
0.75
1.00
1.25
0.00
0.25
0.50
0.75
1.00
1.25
B
S
ýn
d
u
nd
ir
g
ef
ni
(m
ið
g
ild
i h
ó
p
a
−
t
íð
ni
/k
ls
t.
)
S
ub
m
is
si
o
n
fr
eq
ue
nc
y