Heilbrigðisskýrslur - 01.12.1955, Side 99

— 97 —
1955
17. a, b. Mænusótt
(poliomyelitis anterior acuta).
Töflur II, III og IV, 17. a, b.
1951 1952 1953 1954 1955
Sjúkl. (a)1) 26 11 6 5 133
— (b)2) 59 19 1 6 700
Dánir „ 1 »» »» 3
Faraldur ótvíræðrar mænusóttar
fekk í Reykjavíkur-, Hafnarfj,- og
lafosshéruðum síðustu 3—4 mánuði
ársins, þó að ósagt sé, að öll skráð
tilfelli í þessum héruðum hafi verið
raunveruleg mænusótt, enda bendir
ýmislegt til, að því fari fjarri. í sömu
mánuðum voru skráð æði mörg til-
felli mænusóttar víðs vegar i héruð-
um, aðallega um Suðurland, allt aust-
ur í Skaftafellssýslur, um Norðurland,
vestan Akureyrar, og á Vestfjörðum,
einkum á Patreksfirði, þar sem skráð
voru 83 tilfelli, þar af 19 með lömun.
Austurland slapp að venju með öllu.
Þórshafnarhérað skar sig úr sínum
landshluta, og voru þar skráð 11 til-
felli, þar af 1 með lömun, að því er
talið var. Utan Reykjavikur fór hvergi
meiri sögum af aðförum mænusóttar-
innar en einmitt á Patreksfirði og
Þórshöfn (eftir áramótin). Nú þykir
þó skorið úr um það með blóðvara-
rannsóknum á Keldum, að raunveru-
leg mænusótt hafi gengið á hvorugum
þessum stað, en hins vegar að hún
hafi skilið eftir sig greinilegar menjar
á stöðum, þar sem hún gerði á engan
hátt vart við sig, svo sem á Eskifirði,
og er þetta vissulega flókið mál. Það
er m. a. sögulegt frá þessum faraldri,
að fyrir ágæta samvinnu rikis og
Reykjavíkurbæjar var á víðtækari hátt
en nokkurn tíma áður brugðizt við
að liðsinna lömuðum sjúklingum þeg-
ar frá byrjun veikinnar, og var beitt
við það nýjustu tækni. Bar það sem
vænta mátti heillaríkan árangur i
ýmsum tilfellum. Naut hér samhjálpar
Norðurlanda á þessu sviði. Fyrir milli-
göngu Félags lamaðra og fatlaðra og
samsvarandi félags i Danmörku komu
hingað til liðsinnis þaðan sérfróðir
1) a: með lömun (paralytica).
1): án lömunar (aparalytica).
læknar ásamt þjálfuðu hjúkrunarfólki,
er gerðu hvort tveggja að sinna sjúk-
lingunum og kenna íslenzkum læknum
og hjúkrunarkonum vinnubrögð sín
við það, en Dani mun mega telja
brautryðjendur þessara læknisaðgerða.
Naumast fer á milli mála, að það, sem
hér hefur verið skráð mænusótt án
þess að vera það í raun og veru, hef-
ur að langmestu leyti verið hin víð-
fræga Akureyrarveiki. Eins og þekk-
ingu manna á henni er enn liáttað,
er óhjákvæmilegt, að henni verði rugl-
að saman við mænusótt og allra helzt,
þegar hvor tveggja gengur samtímis.
Rvík. í maí og júní voru skráð 3
tilfelli, öll án lamana. Mænusóttarfar-
aldur byrjaði með því, að 5 ára dreng-
ur, til heimilis á Seltjarnarnesi, veikt-
ist 16. september og lamaðist i m.
deltoideus sin. Tilkynning um hann
barst 23. september, og 3 dögum siðar
var tilkynnt um annað tilfelli, 14 ára
stúlku í Stórholti; hafði hún lamazt i
báðum fótum og v. handlegg. 28. sept-
ember barst svo tilkynning um 2 sjúk-
linga enn þá, 3 og 10 ára telpur. Hin
eldri var með lömun á h. læri og bjó
við Miklubraut; hin var lömuð i gómi
(tonsillectomia 7—10 dögum áður),
til heimilis að Snorrabraut. Siðan var
tilkynnt um hvert tilfellið af öðru þar
til um 20. desember. Ekki er vitað,
hvernig veikin barst í héraðið, og at-
hugun leiddi í ljós, að enginn sam-
gangur hafði verið milli þeirra, er
fyrst veiktust, en mænusóttin byrjaði
næstum samstundis á ýmsum stöðum
i bænum. Þegar i upphafi faraldursins
voru gerðar opinberar ráðstafanir, er
miðuðu að þvi að hefta útbreiðslu
veikinnar og veita þeim, er veikzt
höfðu, nauðsynlega meðferð og hjúkr-
un. Leiðbeiningar voru birtar almenn-
ingi (og síðar einnig i skólum sér-
staklega) um varúðarráðstafanir, er
að gagni mættu koma. Setningu ung-
lingaskóla var frestað og barnaskólum
lokað, en aðeins 7—9 ára börn höfðu
byrjað nám. Var kennsla ekki tekin
upp að nýju, fyrr en veikin hafði náð
hámarki. Lagt var bann við leikfimi
og sundi í bænum, þar til faraldur-
inn var um garð genginn. Fyrstu sjúk-
13