Heilbrigðisskýrslur - 01.12.1955, Blaðsíða 209

— 207
1955
Þvi er haldið fram, stutt af nokkurri
reynslu, að slysum i heimahúsum geti
fækkað að miklum mun, ef lögð sé
meiri rækt við að leiðbeina foreldrum
og gera þeim ljósar helztu hættur, sem
vofað geta yfir börnum innanhúss.
Yafalaust eru umferðar- og flutninga-
slys meðal þeirra slysa, sem örðugast
er að hafa hemil á, en á það er þó
bent, að þeim hafi ekki fjölgað i hlut-
falli við fjölda farartækja og vega-
lengdir, sem farnar eru.
Á ráðstefnunni í Spa var aðallega
fjallað um þrenns konar slysavarnar-
ráðstafanir, sem fara þurfa saman:
1. Rannsókn á fjölda, tegundum og
tildrögum slysa, hvort sem eru
banaslys eða ekki.
2. Löggjöf.
3. Fræðsla og áróður.
Eins og þegar er vikið að, eru mjög
i molum upplýsingar um slys, sem
valda ekki dauða. Einstakar rannsókn-
ir, sem gerðar hafa verið á tilteknum
tegundum slysa, sýna þó greinilega,
hversu bráðnauðsynlegt er að hafa í
höndum sem nákvæmastar upplýsing-
ar um slys i heild, til þess að unnt sé
að skipuleggja viðeigandi varnarráð-
stafanir. í Ameríku fór t. d. fram ræki-
leg athugun á slysaeitrun i börnum.
Dauðaslys af völdum eitrunar voru
tiltölulega fá, og því hafði þessari teg-
und slysa ekki verið gefinn nægur
gaumur. Rannsóknin leiddi hins vegar
i ljós, að fyrir hvert dauðaslys komu
um 200 slys, sem voru svo alvarlegs
eðlis, að börnin þurftu að fara í
sjúkrahús. Nú er nákvæm rannsókn á
fjölda, tegundum og' tildrögum allra
slysa miklu umfangsmeiri og dýrari
en svo, að nokkur tiltök séu að láta
hana fara fram samtimis i heilu landi,
og koma þá ýmsar leiðir til greina,
sem gætu farið saman að einhverju
leyti. Hugsanlegt er í fyrsta lagi að
gera öll meira háttar slys skrásetn-
ingarskyld, þó að ekki séu banaslys,
svo sem beinbrot, alvarlega blæðingu,
meðvitundarleysi, sem stendur nokkr-
ar klukkustundir, 2. og 3. stigs bruna
og 1. stigs bruna á stóru svæði, sködd-
un á taugum og fall í vatn, þegar við-
komandi bjargar sér ekki sjálfur. Öll-
um læknum væri þá skylt að skrá á
einfalt eyðublað öll skrásetningar-
skyld slys, þegar til þeirra væri leit-
að, og senda eyðublaðið síðan hlutað-
eigandi heilbrigðisyfirvöldum, sem
gætu þá látið fara fram nánari rann-
sókn á tildrögum og afleiðingum, þeg-
ar þurfa þætti og við yrði komið.
Vafalaust mundi gæta nokkurs ósam-
ræmis i skráningu, með þvi að ó-
sjaldan hlyti það að vera matsatriði,
hvort slys ætti að teljast skrásetning-
arskylt eða ekki, en eigi að siður
mætti á þennan hátt afla mikilvægra
gagna, ekki sízt þar, sem hægt væri
að láta fara fram nánari rannsókn á
tildrögum nokkurn veginn jafnóðum
og slys verða, en það ætti að vera
hægt i kaupstöðum, sem hafa heilsu-
verndarhjúkrunarkonum á að skipa.
í öðru lagi mætti vinna úr þeim gögn-
um, sem til eru, og má þar nefna,
auk dánarvottorða, spjaldskrár sjúkra-
húsa, lieilsuverndarstöðva og starf-
andi lækna, skoðunarseðla skólabarna,
skýrslur ríkistrygginga og tryggingar-
félaga og skýrslur lögreglu og slysa-
varnarfélaga. í þriðja lagi gæti öðru
hverju farið fram rannsókn á sérstök-
um tegundum slysa eða á tilteknum
hópum eða aldursflokkum o. s. frv.
En hvaða leiðir, sem valdar yrðu, ligg-
ur í augum uppi, að rannsókn á slys-
um er frumskilyrði allra slysavarna,
hvort sem þær eru fólgnar i beitingu
björgunartækja, lagasetningu, eftirliti
eða fræðslu og áróðri. Það eitt gæti
og orðið drjúgur skerfur til slysa-
varna að efna til slíkra rannsókna
með vitund og oft og tíðum hjálp al-
mennings.
Um löggjöf verður hér ekki rætt
sérstaklega.
Fræðsla og áróður þurfa að haldast
í hendur, þvi að menn eru fljótir að
gleyma, ef ekki er ýtt við þeim öðru
hverju, og var það samhljóða álit á
ráðstefnunni, að á þessa þætti báða
yrði að leggja ríka áherzlu. Fyrstu
fræðslu um slysahættur og fyrstu
tamningu við umhverfi sitt fá börn að
eðlilegum hætti hjá foreldrum sínum,
sem þá verða sjálfir að kunna skil á
helztu hættum, sem yfir börnum geta
vofað á hverju aldursskeiði. Til dæmis
þarf foreldrum i kaupstöðum að skilj-