Heilbrigðisskýrslur - 01.12.1955, Síða 207

205 —
1955
flokknum 1—19 ára eftir orsökum og kyni 1951—53
ísland M K Ítalía M K Japan M K Kanada M K Niðurlönd M K Sviss M K Svíþjóð M K Þýzkaland1) M K
15,6 6,3 8,7 2,5 5,8 2,8 21,9 11,3 11,0 5,0 14,2 6,9 15,4 5,8 15,1 5,9
16,8 0,0 2,0 0,5 4,3 1,7 4,1 0,8 3,3 1,7 3,2 1,6 4,4 0,8 4,2 1,5
0,0 0,0 0,7 0,4 0,7 0,4 1,1 1,0 0,6 0,4 0,8 0,5 0,3 0,4 0,9 0,7
3,6 0,0 3,5 1,1 2,5 0,7 1,9 0,7 1,7 0,6 5,9 1,6 1,3 0,4 2,7 0,8
1,2 1,2 0,2 0,0 0,4 0,1 1,7 0,3 0,4 0,1 0,4 0,2 0,5 - 0,5 0,0
1,2 3,8 0,5 0,6 1,5 1,2 4,6 3,9 0,4 0,2 0,9 0,3 0,9 0,8 1,0 0,4
0,0 0,0 3,0 3,0 1,4 1,3 0,8 0,5 0,9 0,7 2,3 2,5 0,5 0,3 3,5 2,1
1,2 0,0 0,7 0,2 0,2 0,0 2,0 0,3 0,1 - 0,5 0,2 0,4 - 0,4 0,0
14,4 0,0 6,3 1,9 22,2 11,6 14,4 2,8 11,9 3,6 10,7 2.8 12,8 2,6 9,8 2,6
2,4 2,5 3,9 1,6 5,6 2,9 4,6 1,5 8,0 5,8 6,8 3,1 3,3 0,9 7,6 1,8
56,4 13,8 29,6 11,8 44,6 22,7 57,1 23,1 38,4 18,2 45,5 19,7 39,8 12,0 45,7 15,8
4,3 2,5 2,0 2,5 2,1 2,3 3,3 2,9
Frá 1 árs aldri og fram undir 5 ára
aldur veldur bruni af eldi eða heitu
efni flestum dauðaslysum á heimilum.
Börnin kveikja i sér með eldspýtum
eða við opinn eld, þar sem arinn er
á heimilum, detta í sjóðandi vatns-
eða matarpotta, sem standa á gólfi,
eða hella yfir sig úr pottum, sem þau
draga niður af eldavélum. Þó að
dauðaslys af öðrum orsökum séu sjald-
gæfari á heimilum, kemur margt fleira
til greina, sem börnum á þessum aldri
stafar hætta af, svo sem odd- og egg-
járn, t. d. búrhnífar, skæri og nálar,
rafmagnsinnstungur, sem þau bora
skærum í, fall i stiga, lyf, sem skilin
eru eftir á glámbekk, ekki sízt litaðar
pillur o. fl.
Eftir 5 ára aldur tekur dauðaslysum
að fækka, og viðast eru þau fæst frá
10 ára aldri og þar til almennri skóla-
göngu lýkur. Eftir það fer fjöldi ung-
linga að vinna, og þá koma til nýjar
hættur. Slys utan heimilis verða hlut-
fallslega því algengari sem börnin
verða eldri.
Eins og að likum lætur, hefur lik-
amlegt og andlegt ástand áhrif á það,
hversu gjarnt mönnum er að rata i
slys. Fleiri slys eru talin verða á börn-
um síðara hluta dags og á kvöldin,
þegar þau eru tekin að þreytast, t. d.
á smábörnum rétt áður en þau ætla
að fara að sofa. Bifreiðarstjórum er
slysahættara, þegar langt er liðið frá
máltíð og sykur i blóði er orðinn lítill,
og sama máli er talið gegna um börn.
Vafalaust hefur sú almenna trú við
rök að styðjast, að menn séu misjafn-
lega slysnir, og talað hefur verið um
sérstaka „slysaskapgerð“, en þetta
mun litt rannsakað.
Hér að framan hafa verið til-
greindar tölur um dauðaslys einvörð-
ungu, en með þvi er ekki nema hálf-
sögð sagan, þvi að af tölum um dauða-
slys fá menn næsta ófullkomna hug-
mynd um afleiðingar slysa í heild. Þó
að rannsóknir á öðrum slysum séu
enn mjög í molum, er talið láta nærri,
að fyrir hvert dauðaslys komi 100—
200 slys, sem valda ekki dauða. Mörg
þeirra eru að vísu smáslys, en sum
valda ævilöngum örkumlum og önnur
þjáningum og vinnutapi um mislangan
tíma.
Hin mörgu og mannskæðu slys i
menningarlöndum, sem komizt hafa
svo langt áleiðis í útrýmingu sjúk-
dóma, eru vafalaust framar öllu vitn-
isburður um, hversu örðugt er að hafa
hemil á þeim öflum, sem slysum
valda. Þvi verður ekki neitað, að ríki
og sveitarfélög hafa gert fjölmargar
ráðstafanir til tryggingar lífi manna
1) 1952—53 aðeins.