Þjóðmál - 01.03.2020, Blaðsíða 18

16 ÞJÓÐMÁL Vor 2020
1. Frumkvöðlastarfsemi fyrirfinnst
ekki í tómarúmi.
Lerner leggur áherslu á að undirstrika
mikilvægi þess að í kringum frumkvöðla
sé til staðar þétt net af alls kyns þjónustu og
sérfræðiþekkingu sem aukið getur líkurnar
á árangri. Hér er meðal annars átt við
sérfræðinga á borð við lögfræðinga með
alþjóðlega reynslu, fjármögnunarmöguleika,
markaðsfólk, verkfræðinga, hönnuði og
ýmsa aðra sem mikilvægt er að hafa með í
ráðum þegar unnið er að þróun viðskipta-
eða vöruhugmyndar. Frábær hugmynd hjá
öflugum frumkvöðli á sér lítillar viðreisnar von
ef ekki eru til staðar margvíslegir innviðir sem
styðja við fjármögnun og vöxt á fyrstu stigum.
Í nýsköpunarstefnu ríkisstjórnarinnar er lögð
áhersla á að til staðar sé skilningur á þessu
atriði og að leitað sé leiða til þess að tryggja
að umhverfi íslenskrar nýsköpunar standi
ekki höllum fæti þegar kemur að aðgengi að
sérhæfðri þjónustu. Þó er líklegt að sú sé
einmitt staðan nú, og hafi verið jafnvel í enn
meiri mæli á undanförnum áratugum. Íslensk
fyrirtæki í nýsköpun líða að nokkru leyti fyrir
bæði mannfæðina á Íslandi, landfræðilega
einangrun og tiltölulega mikla einhæfni
í atvinnulífinu. Í þroskuðu umhverfi
frumkvöðla starfsemi og nýsköpunar er til
staðar þétt net af ýmiss konar ráðgjöf og
þjónustu sem þrífst á frjálsum samkeppnis-
markaði. Mjög oft er talað um „klasa“ í þessu
samhengi. Slíkir „klasar“ eru fáséðir og þurfa
fyrst og fremst að verða til á grundvelli frjáls
markaðar, þótt gagnlegt sé að stjórnvöld séu
meðvituð um hvernig þau geta gert slíka
klasamyndun líklegri og auðveldari. Raun-
verulegir nýsköpunarklasar byggjast fyrst og
fremst á því að frumkvöðlar hópast saman
og að á milli þeirra ríkir heppileg blanda af
samkeppni og samvinnu; en það er einmitt
einkenni á góðum nýsköpunarklösum að það
er álitin skylda þeirra sem njóta velgengni að
gefa af sér og styðja frumkvöðla sem eru á
fyrstu stigum sinnar vegferðar.
Á Íslandi er mikilvægt að greiða fyrir
alþjóðlegu samstarfi, þannig að frumkvöðlar
hér á landi hafi sem auðveldastan aðgang að
alþjóðlega samkeppnishæfri sérþekkingu.
Ein líklegasta leiðin til þess að stuðla að slíku
er að leggja áherslu á hlutverk vísifjárfesta
(e. VC investors), sem taka þátt í bæði fjár-
mögnun og stefnumótun fyrirtækja, auk þess
sem slíkir fjárfestar búa að tengslaneti sem
eykur líkurnar á því að efnileg fyrirtæki geti
sótt aukið fjármagn til vaxtar á alþjóðlegum
mörkuðum. Það er einmitt ein mikilvægasta
aðgerðin á grunni nýsköpunarstefnunnar að
stuðla að vexti og þroska vísifjárfestingar-
umhverfisins, meðal annars með stofnsetningu
Kríu, nýsköpunar- og sprotasjóðs.
2. Nýtið styrk rannsókna- og
vísindasamfélagsins.
Grundvöllur nýsköpunar er gjarnan lagður
í umhverfi vísindarannsókna, þar sem
þekkingar leitin sjálf getur leitt til hagnýtingar-
hugmynda. Það er hins vegar algengt að
mjög skorti á þá færni sem þarf til þess að búa
til fyrirtæki sem grundvallast á rannsóknum
og vísindastarfi. Meðal annars á grundvelli
stefnumótunarvinnu sem Atvinnu- og
nýsköpunarráðuneytið lagði af stað í með
MIT-háskóla í Bandaríkjunum var lögð áhersla
á að stofnuð yrði skrifstofa sem aðstoðar
við slíka þekkingu. Í árslok 2018 var sett á
fót Auðna, tækniyfirfærsluskrifstofa sem
hefur það hlutverk að aðstoða háskólafólk
sem telur sig hafa hugmynd sem gæti orðið
grundvöllur að lífvænlegu fyrirtæki.
Í okkar huga er mikilvægt að sköpunar-
krafturinn í háskólum og vísindasamfélaginu
nýtist ekki bara í þágu vísindanna heldur
einnig til þess að byggja upp ný fyrirtæki. Til
þess að svo megi vera þarf að hlúa að hugar-
fari frumkvöðulsins innan slíkra stofnana. Það
ætti ekki að vera keppikefli hins opinbera
að hagnast sjálft með beinum hætti á slíkri
nýsköpun, heldur einfaldlega að hún eigi sér
stað og að rannsakendur, uppfinningafólk
og vísindafólk líti á það sem eftirsóknarvert
að eiga frumkvæði að, eða taka þátt í, upp-
byggingu fyrirtækja og sé tilbúið að taka
áhættu í þágu slíkrar starfsemi.