Þjóðmál - 01.03.2020, Blaðsíða 75

ÞJÓÐMÁL Vor 2020 73
En snúum okkur aftur að Lemeshev.
Í ævisögu sinni víkur Galína Vísnevskaja víða
að honum og þá ávallt hlýlega. Hún minnist
meðal annars sýninga með Lemeshev, þeirra
áhrifa sem hann hafði á samferðafólk sitt
og ekki hvað síst á rússneska alþýðu. Við
skulum grípa hér rétt sem snöggvast niður í
skrif Galínu, hér í íslenskri þýðingu Guðrúnar
Egilson (1990), þar sem hún dregur saman
mannkosti Lemeshevs:
„Áratugum saman var Sergej Lemeshev
átrúnaðargoð almennings. Lenskí, Rómeó,
Alfredo, Hertoginn af Mantúa, Fra Diavolo,
Almaviva ... í þessum hlutverkum átti hann
ekki jafnoka og í Sovét-Rússlandi hefur
ekki verið, og mun ekki verða lengi enn,
listamaður sem sameinar bestu kosti hans,
heillandi rödd, ómótstæðilega töfra og
sjálfsstjórn. Hann var listamaður fram í fingur-
góma og í öllu sínu viðmóti, hreyfingum,
svipbrigðum og brosi. Allar þær tilfinningar,
sem hann túlkaði, frá ást til haturs, voru
ósviknar og listrænar. Hann var alltaf glæsi-
legur og háttvís og hafði næma tilfinningu
fyrir búningum hvers tímabils. Allt fram að
lokum ferils síns var hann æskumaður á
sviðinu, elskaður og viðkvæmur. Þó að hann
væri orðinn sjötugur komust aðdáendur hans
í leiðslu í hvert skipti sem hann söng Lenskí
við Bolshoj. Þær tilfinningar, sem hann vakti
upp hjá konum, voru ekki ástríðuþrungnar
heldur í ætt við blíðu og vorkunnsemi, en
þannig er konum eiginlegast að finna til og
slíkar tilfinningar þeirra eru upprunalegri og
varanlegri en aðrar. Sergej Lemeshev!
Söngvari ástarinnar, söngvari harmsins!“
Það eru engar ýkjur hjá Galínu Vísnevskaju
að Lemeshev hafi verið átrúnaðargoð
alþýðunnar. Hann söng á óteljandi tónleikum
víða um Sovétríkin og lagaval hans naut
mikilla vinsælda; efnisskrá hans taldi 700
rússnesk þjóðlög, rómönsur og sönglög. Sem
dæmi má nefna að hann söng allar hundrað
rómönsur Tsjaíkovskys á fimm tónleikum árið
1939 við einstaklega góðar undirtektir.
Það var þó fyrst og fremst með hógværð
og óeigingirni sem Lemeshev ávann sér
ómældar vinsældir; hann frábað sér alla
tilgerð og var þekktur fyrir vinnusemi og
alúð við þau verkefni sem hann tók sér fyrir
hendur hverju sinni. Honum hefur enda
stundum verið líkt við austurrískan starfs-
bróður sinn, ellefu árum eldri, sem naut
sambærilegra vinsælda í Þýskalandi og
Lemeshev bjó við í Sovétríkjunum, það er að
segja Richard Tauber.
Það má kannski segja að rödd Lemeshevs
hafi verið bæði mjúk og björt en um leið ofin
harmrænum þráðum. Hann hafði þennan
dæmigerða silfurtæra slavneska hljóm sem
þó var ekki stór en í senn algjörlega áreynslu-
laus, jafnvel upp á hæstu tóna (þó svo að
stundum hafi hann átt erfitt með hæðina).
Bent hefur verið á að Lemeshev hafi sungið
sul soffio, eða með öðrum orðum hallað sér á
andann og forðast grunna öndun með öllu,
ekki ósvipað Caruso og Lori-Volpi.
Lemeshev söng nánast aldrei utan Sovétr-
íkjanna. Það er nú skammt á milli þeirra
félaga og keppinauta, Lemeshevs og
Kozlovskys, þar sem þeir hvíla í Novodevichy-
kirkjugarðinum í Moskvu. Lemeshev lést
1977 en Kozlovsky lést í hárri elli árið 1993,
þá á 94. aldursári, en níræður hafði hann
síðast sungið opinberlega.
Höfundur er sagnfræðingur.