Þjóðmál - 01.03.2020, Side 84

82 ÞJÓÐMÁL Vor 2020
Stjórnmálasaga
Kjartan Fjeldsted
Öld öfganna
Breski marxistinn og sagnfræðingurinn Eric
Hobsbawm kaus að kalla þriðja bindi
mannkyns sögu sinnar, sem kom út árið 1994,
Öld öfganna: Saga stuttu tuttugustu aldarinnar,
1914-1991. Hobsbawm tímasetur þannig „stuttu“
tuttugustu öldina frá upphafi fyrri heims-
styrjaldar og til falls Sovétríkjanna árið 1991.
Á sama hátt talaði Hobsbawm um „löngu“
nítjándu öldina, sem staðið hefði frá upphafi
frönsku stjórnarbyltingarinnar árið 1789 til
upphafs fyrri heimsstyrjaldar árið 1914. Þetta
tímatal mótast þannig af þeim viðburðum
sem mörkuðu upphaf þeirra. Það að tímabilið
1914-1991 hafi einkennst af öfgum þarf vart
að skýra.
„Líkt og snerting okkar væri smitandi spillum við hlutum, sem eru í sjálfu sér lofsverðir og góðir:
við tileinkum okkur dyggðir af svo miklu offorsi að þær snúast upp í andhverfu sína. Þeir sem
halda því fram, að það séu aldrei neinar öfgar fólgnar í dyggðum, því að þær geti ekki verið
dyggðir þegar þær hafa snúist upp í öfga, eru aðeins að leika sér að orðum.“
– Montaigne
Lenín, Hitler, Cohn-Bendit
og langa tuttugasta öldin
Breski marxistinn og sagnfræðingurinn Eric Hobsbawm (f. 1917 – d. 2012)