Læknaneminn - 01.04.2008, Qupperneq 26

Er ráðningarkerfi
læknanema réttlætanlegt?
Ragnar Pálsson,
5.árs læknanemi
Ráðningarkerfi Félags læknanema (FL) hefur verið við
lýði um áratugaskeið. Því er ætlað að gegna tvíþættu
meginhlutverki: Annars vegar að tryggja læknanemum
jafnan aðgang að læknisstöðum sem þeim standa til
boða og hins vegar að vera tengiliður milli læknanema
og vinnuveitenda. Kerfið starfar í grófum dráttum þannig
að kosnir eru tveir ráðningarstjórar sem auglýsa eftir
afleysingastörfum, slembiraða nemum á efri námsárum
(4.-6.) og halda svo fund þar sem nemarnir velja úr
störfunum eítir þeirri röð. Nemum innan hvers námsárs
fyrir sig er slembiraðað og árgöngunum síðan úthlutað
hverjum á eftir öðrum þannig að þeir sem lengst eru
komnir velji fyrstir.
Kerfið hefur fest sig rækilega í sessi en um alllangt skeið
hafa flestar aðstoðarlæknisstöður sem læknanemum
bjóðast farið í gegnum það. Löng hefð kerfisins gerir það
að verkum að margir óttast allar meiriháttar breytingar
og telja að upplausnarástand myndi skapast ef kerfisins
nyti ekki við. Er því gjarnan fleygt að klíkuráðningar yrðu
þá allsráðandi.
Tilþessahefurmeirihlutilæknanemastuttráðningarkerfið
sem hefur í krafti þess meirihluta haldið velli. Þó er alls
ekki svo að einhugur hafi ætíð ríkt um þetta fyrirkomulag
við ráðningar enda hafa deilur lengst af fylgt kerfinu.
Þannig hefur t.a.m. tæknileg útfærsla kerfisins verið
gagnrýnd sem og hugmyndafræði þess. Hafa sumir
jafnvel talið kerfið stangast á við lög. í þessari grein er
ætlunin að varpa nokkru ljósi á uppruna kerfisins og
hugmyndafræðina að baki því.
Uppruni ráðningarkerfisins
Stofnfundur Félags læknanema var haldinn 6. mars 1933.
Yfirlýst markmið félagsins var „að bera fyrir brjósti hag
og fræðslu læknanema". Frá upphafi voru kjaramál meðal
meginviðfangsefna félagsins sem hefur alla tíð síðan
gegnt hlutverki nokkurs konar stéttarfélags. Til marks
um þetta má nefna að aðalefni fyrsta fundar félagsins,
25. apríl 1933, var hið svokallaða „taxtamál“ þar sem
félagsmenn settu á blað samræmdar launakröfur sínar
við þau læknisstörf sem þeir tóku að sér.
Félagið hóf fljótlega að hafa bein afskipti af ráðningum
læknanema um allt land. í 1. tölublaði 4. árgangs
Læknanemans frá 1949 birtist eftirfarandi frétt:
„í mars s.l. ár skrifaði stjórnin öllum héraðslæknum
á landinu og bauð þeim aðstoð sína við útvegun
og ráðningu læknanema, sem aðstoðarmanna eða
staðgengla. Tóku héraðslæknar máli þessu vel, og voru
ráðnir sex stúdentar síðastliðið vor, sem aðstoðarmenn
eða staðgenglar héraðslækna. Fleiri héraðslæknar, sem
ekki þurftu þá á aðstoð að halda, þökkuðu stjórninni
forgöngu í máli þessu og létu í ljós óskir sínar um það, að
mega í framtíðinni snúa sér til hennar varðandi ráðningu
læknanema. Er þess að vænta að stjórnin verði framvegis
fastur milliliður við ráðningu læknastúdenta út á land.“
Segja má að þarna hafi ráðningarkerfið farið að taka
á sig skýra mynd. I tímans rás hefur það síðan tekið
umtalsverðum breytingum, s.s. með stofnun sérstaks
embættis ráðningarstjóra, upptöku ráðningargjalda og
sífellt hertari viðurlögum við brotum á reglugerð félagsins
um ráðningar.
Skiptar skoðanir
Þrátt fyrir að eiga sér langa sögu hefur sem fyrr segir
ekki alltaf ríkt sátt um ráðningarkerfið. Á síðastliðnum
misserum hefur það líkt og oft áður verið uppspretta
umræðna og deilna, m.a. á spjallþráðum heimasíðu FL.
Deilur þessar hafa einkum staðið um framkvæmd kerfisins
og meinta meinbugi á henni. Þannig hefur t.d. verið deilt
um tímasetningar ráðningarfunda, ráðningargjöldin og
hvort enn frekar þurfi að herða viðurlög til að koma í veg
fyrir ráðningar „ framhj á kerfinu' sem þó hafa verið fátíðar.
Náði sú umræða hæst á vordögum þegar félagsmanni á 5.
ári var vísað úr Félagi læknanema eftir að hafa neitað að
greiða 200.000 kr. sekt (skv. 16. grein reglugerðar FL um
ráðningar) fýrir að ráða sig í aðstoðarlæknisstöðu úti á
landi án milligöngu ráðningarstjóra. Ýmsir lýstu þá þeirri
26
Læknaneminn