Læknaneminn - 01.04.2008, Side 86

sjúkdómnum. Reykingar, ættarsaga, há blóðfita og offita eru áfram áberandi
áhættuþættir hjá þessum hópi. Auknar forvarnir gegn reykingum hjá yngri
aldurshópum og betra eftirlit með ungu fólki gætu verið leiðir til þess að
lækka nýgengi sjúkdómsins. Auk þess þarf að hvetja til heilbrigðra lífshátta,
bæði hvað varðar hreyfingu og mataræði strax á yngri árum.
Algengi, stigun og árangur meðferðar við bráðum
verkjum hjá 718 sjúklingum eftir skurðaðgerðir á
Landspítala-háskólasjúkrahúsi
Þorbjörn Jónssonl, Gísli H. Sigurðsson2, Sigurbergur Kárason2
lLæknadeild Háskóla Islands, 2Svæfinga- og gjörgæsludeild Landspítala-
háskólasjúkrahúss
Inngangur:
Verkir eftir skurðaðgerð er þekkt vandamál sem getur haft áhrif á tíðni
fylgikvilla og afdrif sjúklinga. Þrátt fyrir aukna áherslu á meðferð verkja
eftir skurðaðgerðir undanfarin ár hafa rannsóknir sýnt að talsverður hluti
sjúklinga sem gangast undir aðgerð upplifir talsverða til mikla verki einhvern
tíma á bataferlinu eftir aðgerðina. Tilgangur þessarar rannsóknar var að kanna
algengi og alvarleika bráðra verkja fyrsta sólarhringinn eftir skurðaðgerð og
árangur verkjameðferðar á vöknunardeildum Landspitala-háskólasjúkrahúss
(LSH).
Aðferð:
Framsýn gæðakönnun. Allir sjúklingar, 18 ára og eldri, sem lögðust inn
á dagvinnutíma á vöknunardeildir LSH í Fossvogi og á Hringbraut (að
kvennadeild undanskilinni) á 7 vikna tímabili frá 12. mars til 4. maí 2007
voru teknir með í rannsóknina. Á vöknun voru þeir beðnir um að áætla verki
út frá visual analogue scale (VAS skala) við komu, 2 og 4 tímum síðar (ef þeir
dvöldust svo lengi), við útskrift af vöknun og morguninn eftir á legudeild.
Einnig voru skráðar upplýsingar úr svæfingaskýrslu og spurt um álit þeirra á
veittri meðferð á vöknunardeild.
Niðurstöður:
Fjöldi sjúklinga var 718 (karlar 54%, konur 46%, meðalaldur 55 ár, miðgildi
ASA flokkunar 2). Lengd aðgerðar var að meðaltali 66 mín og svæfingar 95
mín. Meðaldvöl á vöknun var 4 klst. Algengustu aðgerðir voru bæklunar-
(25%), kviðarhols- (19%), þvagfæra- (15%), HNE- (15%) og heila- og tauga
aðgerðir (10%), aðrar voru færri. Algengi og stigun verkja eftir aðgerð má sjá
í töflu hér að neðan:
Verkir Við komu Eftir 2 klst Eftir 4klst Við för á deild Eftir 24 klst
Alvarlegir (VAS 8-10) 77(11%) 20 (3%) 8(1%) 1 (0,1%) 24 (3%)
Talsverðir (VAS4-7) 178 (25%) 133(19%) 34 (5%) 55 (8%) 156 (22%)
Litlir/engir (VAS 0-3) 433 (60%) 286 (40%) 111 (15%) 226 (31%) 306 (43%)
Ekki skráð 30 (4%) 279 (39%) 565 (79%) 436 (61%) 232 (32%)
Konur höfðu meiri verki en karlar við komu á vöknun (p<0,05). Tegund
aðgerðar hafði marktæk áhrif á verki (p<0.001). Ekki voru marktæk tengsl á
milli alvarleika verkja við komu og lengd dvalar á vöknun. Af477 aðspurðum
voru 84% mjög ánægðir með meðferð á vöknunardeild, 14% þokkalega
ánægð en 3% ekki.
Umræða:
Við komu á vöknun upplifa 33% sjúklinga talsverða til alvarlega verki
en þetta hlutfall lækkar mjög hratt á meðan dvöl á vöknun stendur og er
einungis 8% við útskrift á deild. Það hækkar þó daginn eftir og er komið í
25% á legudeild. Þessar niðurstöður virðast sambærilegar, eða heldur betri,
en nýlegar erlendar rannsóknir sýna en samanburður er þó erfiður þar sem
tímapunktur mælinga er misjafn.
Árangur verkjameðferðar á vöknun
eftir skurðaðgerð er mjög góður, yfir
90% sjúklinga með enga eða litla
verki við útskrift á legudeild, enda
eru yfir 95% sjúklinga ánægðir með
dvölina þar. Rétt er að huga að því
hvernig fækka skuli í hópi sjúklinga
með talsverða og alvarlega verki strax
eftir skurðaðgerð og á legudeildum
eftir útskrift af vöknun.
Ógleði og uppköst
hjá 718 sjúklingum
eftir svæfingu og
aðgerð á Landspítala-
háskólasjúkrahúsi
Helga Tryggvadóttirl, Sigurbergur
Kárason2, Gísli H. Sigurðsson2
lLæknadeild Háskóla íslands,
2Svæfinga- og gjörgæsludeild Land-
spítala-háskólasjúkrahúss
Inngangur:
Ógleði og uppköst eftir aðgerðir
(postoperative nausea and vomiting,
PONV) eru algengt vandamál.
Rannsóknir hafa sýnt að 20-30%
sjúklinga þjást af slíkum einkennum
eftir aðgerð og svæfingu þrátt fyrir
framfarir sem orðið hafa á meðferð
síðastliðna áratugi. Ógleði og uppköst
eftir aðgerðir valda sjúklingum
mikilli vanlíðan, og geta valdið
alvarlegum fylgikvillum og lengdum
legutíma á vöknun og legudeildum.
Tilgangur rannsóknarinnar var að
kanna tíðni ógleði og uppkasta á
sólarhringstímabili eftir aðgerðir á
Landspítala háskólasjúkrahúsi, bera
saman við erlendar rannsóknir og
varpa ljósi á meðferð.
Aðferð:
Framsýn gæðakönnun á
vöknunardeildum Landspítala-
háskólasjúkrahúss (LSH) við
Hringbraut og í Fossvogi. f úrtaki
voru allir sjúklingar (>18 ára) sem
gengust undir val- eða bráðaðgerð á
sjúkrahúsinu á dagvinnutíma virka
dagafrál2.marstil4.maí2007ogfengu
meðferð á vöknunardeild í kjölfarið
(að kvennadeildarsjúklingum
frátöldum). Sjúklingarnirvorubeðnir
um að segja til um ógleði við komu a
vöknun, á tveggja klukkustunda fresti