Læknaneminn - 01.04.2008, Page 98

fasta meðferð með geðlyíjum;
oftar konur. Af heild voru 63,3%
fast á róandi eða kvíðastillandi
lyf]um, 50,7% á þunglyndislyíjum
og 24,4% á geðrofslyfjum. í flokki
verkjalyfja var óregluleg og p.r.n.
notkun algengari en með öðrum
lyfjum. Algengasta verkjalyfið í fastri
notkun var parasetamól (31,2%),
algengasta verkjalyfið sem eingöngu
var notað p.r.n. var kódein blandað
parasetamóli (12,9%). Konur notuðu
meira af verkjalyfjum en karlar eða
65,0% gegn 57,3%. Alls fengu 24,0%
þátttakenda eitthvert hinna 12 lyfja
sem þessi rannsókn skoðaði af lista
Beers, þar af voru 11,9% á fastri
notkun.
Ályktanir:
Á íslandi eru notuð mun fleiri lyf á
einstakling en annars staðar. Forvörn
beinþynningar hér er afar kraftlítil
þar sem aðeins 32,7% kvenna og
10,6% karla fá uppbótarkalk og 59,6%
af heild fær aukalega D vftamín þó að
um sé að ræða þann þjóðfélagshóp
sem mest þarf á uppbót þessara efna
að halda. Geðlyfjanotkun hér er
mjög mikil. Notkun geðrofslyfja og
róandi- og kvíðastillandi lyfja hefur
minnkað síðastliðin 10 ár en á sama
tíma hefur notkun þunglyndislyfja
aukist talsvert, e.t.v. vegna aukinna
gæða lyfjanna. Þessi mikli fjöldi lyfja
og mikla notkun geðlyfja veldur því
að ísland er hæst í samanburði við
öll lönd sem borið var saman við.
12% aldraðra fá fast lyf sem þeim eru
hættuleg. Næstu rannsóknir gætu
beint sjónum sínum að því hvað það
er í fari íslenskra aldraðra, lækna eða
hjúkrunarheimila sem gerir það að
verkum að fjöldi ávísaðra lyfja hér
er svo mikill og hvers vegna sumum
geðlyfjum er ávísað svo títt. Léleg
notkun forvarna beinþynningar og
mikil notkun varasamra lyfja bendir
til þess að yfirsýn og stefnumótun
skorti. Við stöndum okkur samt sem
áður vel í meðhödla verki, þunglyndi
og svefnleysi.
Sjónskert augu í sykursjúkum einstaklingum
Gunnar Einarsson BSc, Einar Stefánsson MD, PhD
Markmið rannsóknar:
Fjölmargar faraldsfræðilegar rannsóknir hafa verið gerðar í tengslum við
sjónhimnuskemmdir vegna sykursýki (e. diabetic retinopathy). í þessum
rannsóknum hefur úrvinnsla gagna miðast við einstaklinginn. Sú aðferð
mælir ekki sjóndepruna f einstökum augum og dregur þannig úr næmi fyrir
sjóntapi.
Tilgangur þessarar rannsóknar er að meta algengi sjóndepru eða blindu í
einstökum augum hjá sykursjúkum einstaklingum. Úrvinnsla upplýsinga var
miðuð við augu frekar en einstaklinga. Orsakir sjónskerðingar í einstökum
augum voru kannaðar.
Efniviður og aðferðir:
Notast var við tölvuvæddan gagnagrunn sem inniheldur 1513 sykursjúka
einstaklinga (3026 augu). 11 voru látnir þegar rannsóknin var gerð. 144
höfðu sjón verri en 0.3 í að minnsta kosti einu auga. 46 höfðu sjón verri en
0.05 í að minnsta kosti einu auga. Fjöldi sjóndapra eða blindra augna var
skráður og orsakir að baki sjónskerðingu í hverju auga metnar.
Niðurstöður:
175 (5.8%) af 3026 augum voru sjóndöpur eða blind (sjón verri en 0.3). í
44% þessara augna var nýæðamyndun (e. proliferative diabetic retinopathy)
og makúlubjúgur (e. diabetic macular oedema) orsök sjónskerðingar. I 56%
augnanna voru aðrir sjúkdómar orsök sjónskerðingar, þar af var aldurstengd
augnbotnahrörnun (e. age related macular degeneration) algengasta orsökin
(14%).
51 (1.7%) af 3026 augum voru blind (sjón verri en 0.05). í 48% þessara
augna var nýæðamyndun og makúlubjúgur orsök sjónskerðingar. í 52%
augnanna voru aðrir sjúkdómar orsök blindunnar og af þeim var aldurstengd
augnbotnahrörnun algengasta orsökin (12%).
31 (2%) einstaklingur hafði sjón verri en 0.3 á betra auga. í þessum
einstaklingum var nýæðamyndun og makúlubjúgur algengasta orsök
sjóntapsins (65%). 5 (0.3%) einstaklingar höfðu sjón verri en 0.05 á betra
auga.
Umræða:
Næmari mælikvarði næst ef augu eru notuð sem grunneining frekar en
einstaklingar þegar sjóntap í sykursjúkum einstaklingum er metið. Enn
fremur má sjá að líkurnar á sjóndepru eða blindu í auga er 0.058 en 0.02
í báðum augum. Ef líkurnar væru óháðar myndu líkurnar á sjónskerðingu
í báðum augum vera 0.003 (0.0582) sem kemur ekki heim og saman við
niðurstöðurnar. Með öðrum orðum, líkurnar á sjónskerðingu í öðru auga
einstaklings eru háðar ástandi hins augans.
Þá sýna niðurstöðurnar að í meira en helmingi sjóndapra eða blindra
augna (56%) eru aðrir sjúkdómar en sykursýkin, þ.e. nýæðamyndun og
makúlubjúgur, að valda sjóntapinu.
Einnig kemur í ljós að sjúkdómsmyndin í augunum er önnur en í
einstaklingunum.
Retinal oxygen saturation in healthy individuals in
light and dark
T. E. Jonsdottirl, S. H. Hardarsonl, S. Basit2, E. Stefanssonl,2
lUniversity of Iceland, Department of Medicine, 2Landspitali - University
Hospital, Department of Ophthalmology