Úrval - 01.07.1966, Blaðsíða 51

NYTT BYGGINGAREFNI
49
Texaco Experiment Inc. (TEI),
geimvísindarannsóknarstofnun á
vegum Texaco, staðsett í Richmond
í Virginíufylki, kemur hér mjög við
sögu. Samkvæmt samnngum, sem
rannsóknarstofnun þessi hefur gert
vð flugher Bandaríkjanna, er hún
að vinna að tilraunum með aðal-
efni í algerlega nýtt byggingarefni,
sem er svo stórkostlegt, að „segja
má, að hvað framleiðslu nýrra bygg-
ingarefna snertir, sé nú verið að
stíga stærsta skrefið, sem stígið hef-
ur verið síðustu 3000 árin“, eins og
einn hershöfðingi flughersins orð-
aði það. Að hans áliti er nú að hefj-
ast algerlega nýtt tímabil í sögu
byggingarlistarinnar.
Efnið er sambland borontrefja í
málm- eða plastmóti. Ástæðurnar
fyrir því, að það hefur vakið svo
gífurlega athygli á meðal geimvís-
indamanna, eru tengdar þeim þátt-
um, sem ákvarða fyrst og fremst
hæfni byggingarefna á sviði flugs
og geimferða, þ.e. þyngd, styrkleika,
hörku, ósveigjanleikja og bræðslu-
marki. Og borontrefjablanda þessi
fer langt fram úr öðrum fáanleg-
um byggingarefnum, hvað alla þessa
þætti snertir.
í fyrsta lagi er efni þetta alveg sér-
staklega létt eða 15% léttara en
alúmín. Það er einnig sexfallt sterk-
ara en alúmín og sexfalt harðara og
ósveigjanlegra (en slíkt er geysilega
þýðingarmikill þáttur í allri flug-
véla- og flugskeytasmíði). Bræðslu-
mark efnis þessa er meira en þre-
falt hærra en alúmíns og slíkt hef-
ur vakið geysilegan áhuga þeirra,
sem byrjað hafa framleiðslu flug-
véla, er fljúga skulu með meiri
hraða en hljóðið. Að lokum skal
þess getið, að boron er geysilega
hart og sterkt. Það gengur næst
demöntum, hvað hörku snertir.
Hreinir boronkristallar og síðar
borontrefjaefni og borontrefjar voru
fyrst framleidd í rannsóknarstofn-
un TEI. Þegar slíkt hafði tekizt,
varð boron um leið hagkvæmt sem
byggingarefni. í hálfa aðra öld höfðu
menn vitað, að boron er eitt af
frumefnunum, en þrátt fyrir þá stað-
reynd höfðu ekki enn fundizt nein
hagkvæm not fyrir efni þetta.
En það voru samt rannsóknir og
tilraunir er stefndu að allt öðru
marki, sem leiddu til þess, að menn
gerðu sér grein fyrir því, hvert
hið nýja hlutverk borons gæti orð-
ið.
Vísindamenn tóku fyrst að fá á-
huga á frumefni þessu sem efni, er
gæti fengið þýðingu við framleiðslu
nýrra orkumikilla brennsluefna.
Þegar um 1950 var TEI þegar far-
ið að hefja slíkar ýtarlegar rann-
sóknir í tengslum vð flugherinn og
aðrar stofnanir.
Er vísindamennirnir voru þá að
rannsaka, hvernig bezt yrði að not-
færa sér þá geysilegu hitaorku, sem
boron hafði að geyma, tókst þeim
að uppgötva aðferð til þess að fram-
leiða sýnishorn enn hreinna borons
en áður hafði þekkzt. Þegar þeim
hafði tekizt að hreinsa boronið, fóru
þeir að taka eftir ýmsum eiginleik-
um þess, sem bentu til þess, að hér
væri einnig um geysilega gott bygg-
ingarefni að ræða. Flugherinn hefur
að vísu enn áhuga á boroni sem efni
í orkumikil brennsluefni, en hann
hefur einnig fengið áhuga á „bor-