Úrval - 01.07.1966, Blaðsíða 54

52
ÚRVAL
er ekki hagkvæmt aS framleiða efni
þessi með ófrávíkjanlega sömu
byggingu eða styrkleika, þ.e. alger-
lega laus við neina galla. Og á-
lagið og átakið beinist helzt að stöð-
um þeim, þar sem um einhverja
byggingargalla efnisins er að ræða.
Sprungurnar, sem þar myndast við
utanaðkomandi álag, breikka og
lengjast og mynda að lokum langa
sprungu.
Hinn hugsanlegi (teoretiski)
styrkleiki vissra efna er ákvarðað-
ur við prófanir á sýnishornum af
efninu, þ.e. iöngum, einföldum krist-
öllum, sem framleiddir eru á sér-
stakan hátt undir mjög ströngu eft-
irliti til þess að draga sem allra
mest úr öllum framleiðslugöllum.
En við framleiðslu sams konar efn-
is í svo stórum stíl, að nægi til bygg-
ingarframkvæmda af einhverju
tagi, koma fram meiri byggingar-
gallar í efninu, þannig að efnið, sem
framleitt er þannig til venjulegra
byggingarnota, hefur ekki nema
brot af hinum hugsanlega styrk-
leika efnisins.
„Tveggja-fasa“ efni, líkt og trefja-
gler og boron-resinblanda, eiga hinn
geysilega styrkleika sinn þeirri stað-
reynd að þakka, að við álag teyg-
ist ,,resinmatrixan“ og aflagast. Þeg-
ar það gerist, dreifist álagið á styrk-
ustu trefjarnar. Efnið í held þolir
þannig miklu meira álag en hinir
veikbyggðari hlutar þess mundu
þola. En einangrun byggngargall-
anna í hinum einstöku trefjum efn-
isins hindrar það, að örsmáar
sprungur á hinum gölluðu stöðum
breikki og lengist.
Móðir Náttúra notfærir sér þessa
„tveggja-fasa“ byggingartækni. í
bambusviði eru til dæmis langar,
geysisterkar trefjar, sem skipað er
saman í samstæður hlið við hlið,
og eru þessar samstæður ótrúlega
sterkar. Á milli þesara ílöngu trefja
er svo eðlilegt mót (matrix) svamp-
kennts efnis, sem kallast „lignin“.
Þetta gerir það að verkum, að
efni þetta hefur mikið mótstöðuafl
gegn álagi og alls konar sliti og á-
föllum og er jafnframt mjög létt.
Bambusviðarstöng, sem vegur
kannske ekki meira en um 50
grömm, getur samt verið næglega
sveigjanleg og sterk til þess að lyfta
tveggja punda bardagafúsum sil-
ungi.
Enn er ekki unnt að skrifa sögu
borontrefjaefnanna. því að við vit-
um enn aðeins um upphaf þeirrar
sögu.
En þetta upphaf bendir samt til
þess, að áframhaldandi rannsóknir
og tilraunir í stórum stíl muni leiða
til þess, að bandaríska þjóðin muni
taka risastökk fram á við á tækni-
sviðinu, áður en mörg ár líða.
Listamannsskapgerð er sjúkdómur, sem hrjáir viðvaninga eina.
G.K. Chesterton