Úrval - 01.07.1966, Blaðsíða 110

Úrval - 01.07.1966, Blaðsíða 110
108 ÚRVAL mundi hann valda gífurlegum erfið- leikum, einkum sökum þess, hve hlutlægnin (objectivity), sem hann segir ríkjandi hjá sér er villandi. En sá sem eitthvað kann fyrir sér í rökfræði og rökræðum, ætti að geta lesið Ritgeröirnar án þess að bíða tjón á trú sinni. Verk Diterods, Voltaires og Rosse- aus voru sett á bannlistann á 18. öld. Á vorum dögum ættum vér vissu- lega að geta komið auga á dýptina (perspective) í verkum Rosseaus og viðurkennt þau leiftur af snilligáfu og margt vel athugað, sem fram kemur hjá honum. Rosseau skorti auðmýkt og var ekki nægilega ljós tilvera syndarinnar, þörfin á stæl- ingu viljans og þýðing opinberunar- innar, en hann er ekki mikil ógnun við trú og siðgæði. Emile sérstak- lega er fremur skáldsaga en fræði- ritgerð, full að óskhyggju, og Rosseau leiddi sjálfur athygli að því að hún væri fremur byggð á kenningum en staðreyndum (hyot- heliral). Undir lok 19. aldarinnar, þegar raunsæis- og náttúrustefnan voru í fullum blóma í skáldsagnagerð, voru margir fleiri franskir höfundar sett- ir á bannlistann. Helstir hinna brot- legu voru: Balzac, Stendahl, Georg- es Sand, Eugéne Sue, Dumasarnir báðir, Murger, Maelerlinc, Zola og Champfleury, ásamt Hugo, Larmar- tine og Flaubert. En sálfræðileg (psychological) náttúrustefna er nú orðin svo ráð- andi í nútímabókmenntum, að vand- séð virðist, hvernig hugsanlegt væri að vernda nokkurn gegn henni. Það er háðulegt, að þegar samtíma- menning er gegnsýrð af hernaðar- afbrigði þess sýkils, skuli verk Stendhals, sem þó eru listfengari, ennþá vera á bannlistanum. Samkvæmt tilskipun frá 20. júní 1864 voru bannfærðar „allar ástar- sögur“ eftir Balzac, Champfleury, Soulié, Murger og Stendhal, að við- bættum Madame Bauvray eftir Flaubert og Vesalingunum (Les Misreables) eftir Hugo. Furðulegt er, að Vesalingar Hug- os, ein vinsælasta skáldsaga allra tíma .skuli enn vera á bannlistan- um. Skyldi hún vekia of mikla með- aumkun með fórnarlömbum sam- félagsins, sérstaklega strokufangan- um, sem reynir að reisa sig við síálfur. eftir áeggjan heilags bisk- ups, og með ógiftu móðurinni, sem friðþægir fyrir yfirsión sína með því að helga sig móðurhlutverkinu? Enda þótt fylgismenn ritskoðunar haldi því fram, að mestur hluti bannlistans sé úreltar, latneskar guðf r æðirit gerðir, kynni nákvæm athugun á hveriu einstöku bindi að leiða í liós, að franskar bókmenntir eru þar í meirihluta. Hvað um framtíðina? Fáeinir biskupar hafa andmælt bannlistan- um sem utangátta og gagnslaus- um, í þeirri trú, að hann verði ef til vill endurskoðaður, eða afnuminn í þeirri endurskoðun kirkjulaganna (canon law), sem framundan er. Á meðal þeirra tillagna, sem oftast hafa komið fram, er afnám allra refsiaðgerða og frelsissviptingar, svo að hinn endurskoðaði bannlisti fái aðeins það hlutverk, að vera til leiðsagnar, og að innfæring bókar á listanum tákni aðeins aðvörun
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132

x

Úrval

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Úrval
https://timarit.is/publication/1841

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.