Úrval - 01.07.1966, Blaðsíða 130

128
ÚRVAL
Meiri hdvaðí neðansjávor en d þirru londi
Krossfiskur, sem liggur marflatur í fjöruborðinu, virðist ekki vera
merkileg lífvera. Hvað gæti verið meira lífvana án þess þó að vera
dautt ?
En samt hafa rússneskir haffræðingar dregið þá furðulegu álykt-
un af rannsóknum sinum, að krossfiskarnir geti á vissan hátt „talað"
saman eða sent hverjum öðrum skilaboð og þeir hafi jafnvel til að
bera jákvæða þjóðfélagslega afstöðu hver til annars, þótt frumstæð
sé.
Við tilraunir hjá Haffræðirannsóknarstofnun Sovétríkjanna nú ný-
lega voru nokkrir krabbar settir i fiskabúr, sem var heimili krossfiska.
Krabbarnir byrjuðu strax að áreita krossfiskana, en strax og fyrsti
krossfiskurinn (lítið grey) varð fyrir slíkri áreitni krabbanna, söfnuð-
ust stærri krossfiskarnir utan um þann litla og reyndu að vernda hann.
Vísindamennirnir halda Því fram, að þetta hafi alltaf endurtekið
sig, þegar krossfiskur virtist vera í yfirvofandi hættu. Þá komu hinir
krossfiskarnir honum ætíð til hjálpar.
Nú eru vísindamennirnir að reyna að komast að því, hvernig kross-
fiskarnir, sem voru í nauðum staddir, gátu sent frá sér neyðarkall,
og hvernig hinir krossfiskarnL’ gátu skynjað slíkt neyðarkall. Var
þetta neyðarkali eitthvert hljóð, sem krossfiskurinn rak upp eða smell-
ur, sem hann framkallaði með örmunum?
Vísindamenn hafa safnað nægum sönnunum, er sýna, að fiskar eru
yfirleitt ekki þær þöglu skepnur, sem við höfum alltaf álitið þá vera.
Náttúrugripasafn New Yorkborgar lét nýlega framkvæma rannsókn
á slíku, og í niðurstöðum þeirrar rannsóknar er því haldið fram, að
hávaðinn i sjónum sé meiri en á þurru landi, og Þykir hann þó nógur
þar.
Hávaðinn neðansjávar er „nokkurnveginn sambærilegur við hávað-
ann í skrifstofu, þar sem mikið er að gera, þar sem hamrað er á rit-
vélar, skrjáfað í skjölum, labbað um, kjaftað saman og hringt í síma,“
segir i niðurstöðum rannsóknar þessarar.
Sumt af þessum hávaða neðansjávar má auðvitað rekja til skipa,
sem um höfin fara. E’n þar að auki gera humrar, krabbar, rækjur og
önnur slik sjávardýr mikinn hávaða, þegar þau slá til örmum sínum
og griptöngum.
Þar getur einnig að heyra drynjandi hávaða, líkt og heyrist við jarð-
skjálfta í fjarlægð, og má rekja hávaða þennan til hreyfingu stórra
fiskitorfa. Selir og sæljón reka upp sitt ,,gelt“ og hvalir reka upp sker-
andi blísturshljóð.
Álitið er, að mörg þessi hljóð, sem hin ýmsu sjávardýr gefa frá sér,
séu í raun og veru samtöl þeirra og innbyrðis fjarskipti, en ekki aðeins
tilgangslaus hávaði. í þessu sambandi ættum við að minnast þess,
að hljóðbylgjurnar berast fimm sinnum hraðara í vatni en í lofti,
eða 4920 fet á sekúndu í samanburði v.ið aðeins 1080 fet á sekúndu.