Úrval - 01.11.1966, Blaðsíða 36

34
ÚRVAL
ingar á ánni Níl, hættu Föníkar sér
á skipum sínum út á rúmsjó og um
allt Miðjarðarhaf allt til Gíbraltar-
sunds. Svo snjallir siglingamenn
voru þeir að þeir komust um 700
f. Kr. alla leiðina suður fyrir
Afríku. í þessari ferð tóku þeir með-
al annars eftir því hvernig Norður-
stjarnan færðist sífellt niður í átt að
sjóndeildarhring í norðri og hvarf
þeim að lokum í öldum hafsins, en
það var þegar þeir voru komnir
suður fyrir miðjarðarlínu. Ennfrem-
ur sáu þeir þarna Suðurkrossinn og
Kolapokana, Litla og Stóra Magel-
landsský og önnur stjörnumerki á
suðurhimni. En þó að skipin væru
góð og færu vel í sjó, hlýtur það að
hafa verið mikil áhætta að leggja
fyrstir allra siglingamanna út í slíka
langferð á sjó.
Af Föníkum lærðu Grikkir sigl-
ingar, og kom það í góðar þarfir og
jókst stórlega með ferðum Alex-
anders mikia um 325 f. Kr. En um
800 árum e. Kr. tóku Norðurlanda-
búar til að gerast miklir siglinga-
menn með hinum frægu víkinga-
ferðum.
Frá því er sagt, að þegar Alex-
ander mikli fór sína frægu en að
nokkru misheppnuðu herferð til
Indlands, neituðu hermennirnir að
halda lengra, og var orsök þess ekki
aðeins hve allt landslag og land-
hættir fóru að verða ókunnuglegir
þar sem þeir fóru, heldur einnig
það, að sjálfur himinninn fór að
verða annarlegur, þegar komið var
langt til suðurs. Hin gamalkunnu
stjörnumerki eins og Karlsvagninn,
Pólstjarnan, Kassíópeia og Drekinn
hurfu bak við fjöllin í norðri, en
aðrar óþekktar stjörnumyndir fóru
að koma upp á suðurhimni. Þessi
fræga herferð, sem ekki náði þó
fyllilega tilgangi sínum, var farin
einum 400 árum eftir að hinir
snjöllu Föníkar komust suður fyrir
Afríku, en slíkan leiðangur hafði
Alexander reyndar ætlað sér að
gera út, ef hann hefði lifað lengur.
Fyrir vanan stjörnuskoðara úr
Norður-Evrópu eða af Norðurlönd-
um, sem þekkir vel sinn heima-
himin gæti það orðið mjög nýstár-
leg og heillandi reynsla að fara í
snögga ferð til Suður-Afríku eða
Ástralíu og vera þá allt í einu kom-
inn undir hin suðlægu stjörnumerki.
Lágt á himni í norðri mætti sjá
nokkur gamalkunn stjörnumerki, en
annars væri himinmyndirnar allar
ókunnar auganu.
Það er sagt að stjörnumerkin á
suðurhimni jafnist ekki á við hin
norðíægu, (Norðurlandabúi mundi
til dæmis fljótt sakna Karlsvagns-
ins), en á hinn bóginn eru á suður-
himni hin björtu Magellandsský, og
það svæði þar sem Vetrarbrautin
breiðir úr sér með mestri prýði, og
þarna er líka fjöldi af hinum allra-
björtustu stjörnum. Á þessu svæði
er líka hinn frægi Suðurkross og
Kolapokinn.
Suðurkrossinn er ásamt Karls-
vagni og Sjöstirninu meðal þeirra
stjörnumerkja sem flestir hafa heyrt
getið um, en flestir Norðurlanda-
menn sjá hann aldrei. Til þess að
sjá hann allan dugir ekki skemmra
að fara en suður á mitt Egyptaland
eða suður á Floridatána syðstu, og
á þessum Stöðum sést hann þó aðeins
stutta stund á nóttu hverri um vor-