Úrval - 01.11.1966, Blaðsíða 52

50
ÚRVAL
ur, þegar hann hélt sína fyrstu sjálf-
stæðu sýningu árið 1885. Hann bjó
þá heima í Aix, öllum gleymdur,
nema nokkrum starfsbræðrum sín-
um.
Honum var ekki nein hjálp í því,
að þessir starfsbræður hans, sem
mundu hann, voru einmitt þeir
Renoir, Degas, Monet, Pissarro og
Gauguin, sem nú hafa náð heims-
frægð, því að þá voru þeir álitnir
jafn hræðilegir og hann. Það má
segja, að þeim hafi þá yfirleitt ekki
enn heppnazt að draga athygli að
snilligáfu sinni.
í bréfi til vinar síns segir Céz-
anne þá: „Hið eina, sem ég get gert,
er að éta brauð auðmýktarinnar.“
Jafnvel faðir hans, nágrannar
og vinir álitu Cézanne vera mis-
heppnaðan mann, sem hefði alger-
lega mistekizt. Faðir hans skoðaði
hann sem fullorðið barn. Fólkið í
Aix áleit hann vera einkennilegan
sérvitring. Flestir listamenn kölluðu
hann fúskara. Og Zola, bezti vinur
hans, lýsti honum eftir 30 ára vin-
áttu sem aumkunarverðum, „mis-
heppnuðum snillingi.“
Cézanne var þannig einangraður
gegn vilja sínum. Og þessi einangr-
un hans var svo alger, að hún kom
einnig fram í ástalífi hans. Hann
varð ástfanginn af einni af fyrir-
sætum sínum, Hortense, þegar
hann var þrítugur. Þrem árum síðar
fæddi hún honum son, sem Cézanne
ættleiddi og þótti ætíð mjög vænt
um. En vegna ýmissa flókinna
kringumstæðna giftist Cézanne
Hortense ekki fyrr en mörgum ár-
um síðar, og þau voru oft fjarvist-
um mánuðum saman.
Cézanne varðveitti stöðugt trúna
á sjálfan sig þrátt fyrir örvænt-
inguna, sem greip hann stundum,
og sífellda, ævilanga einangrun. Nú
orðið málaði hann rólega og af
mikilli vandvirkni og umhyggju.
Myndir hans voru næstum óselj-
anlegar, þangað til hann hafði náð
fimmtugs aldri. Eitt sinn tók kaup-
maður einn nokkrar myndir hans
sem greiðslu fyrir matvörur. Lita-
salinn hans tók við nokkrum mynd-
um hans fyrir málningatúpur.
Ekkja litasalans seldi síðan nokkrar
af myndum þessum fyrir 3 til 15
sterlingspund hverja.
Svo fóru málverkasalarnir smám
saman að fá áhuga á myndum
hans, og verðin hækkuðu. Þegar
hann var sextugur, komu þeir 32
myndum hans upp í samtals 3.640
sterlingspund eða 114 sterlingspund
fyrir hverja þeirra að meðaltali.
Svo fóru verð mynda hans að
hækka geysilega, en Cézanne lifði
ekki að verða vitni að því. Hann dó
1. október árið 1906, 67 ára að aldri.
Nú er sigur hans alger 60 árum
síðar. Listasöfn eru varla talin fyrsta
flokks nema þau eigi a.m.k. eina
mynd, sem geti talizt gott dæmi
um verk hans. Og flestir snillingar
þessarar aldar á sviði málararlistar-
innar viðurkenna Cézanne sem
brautryðjanda sinn og fyrirrennara,
hinn mikla, gamla meistara nú-
tímalistar.