Úrval - 01.11.1966, Síða 39

SUÐURKROSSINN OG KARLSVAGNINN
37
Hér er sýnd afstaða Karlsvagnsins á ýmsum tímum sólarhrings, með 4 tíma millibili. Á
stefnu örvanna sést ,hvernig Vagninn gengur umhverfis norðurskaut himinsr en gagn-
stætt því sem vísar á klukku stefna. Pólstjarnan er rétt ?.ð segja við skautið, og Vagn-
inn ekur aftur á bak, ef stöngin er talin snúa fram. Þegar Karlsvagninn er í efstu
stöðu, en þá geta þeir í miðhluta Ástralíu, aðeins séð hann koma upp fyrir sjóndeild-
arhring. í tveimur næstu stöðum er hann einnig sjáanlegur við miðbaug. Ef maður
stendur á norðurheimskautinu, þá er pólstjarna.n beint uppi yfir honum — í himin-
hvirflinum svonefnda (zenit) —allt árið. En við miðbaug er þessi sama stjarna við
sjóndeildarhring allt árið. Hæð himinskautsins er hvarvetna jöfn breiddarstigi staðar-
ins. Fyrsta nákvæma pólhæðarmæling á íslandi var gerð á Hólum í Hjaltadal og er
pólhæðin þar 65,44 gráður, og er breiddarstig Hóla þar af leiðandi 65,44 gráður frá
Miðbaug. En ef farið er suður fyrir miðbaug má finna suðlægt breiddarstig á sama
hátt eftir syðra himinskautinu, og á suðurheimskautinu er það beint uppi yfir. En við
miðbaug eru bæði skautin niðri við sjóndeildarhring, annað í hásuðri og hitt í hánorðri.