Úrval - 01.11.1966, Síða 125

FRÉDÉRIC CHOPIN
123
um, og þjónar fylgja honum í mikl-
um flýti inn í kastalann og eftir
þröngum göngum að illa upplýstu
herbergi.
Þar situr stórhertoginn við arin-
eld, sem er að kulna út. Hann þjáist
af sjúkdómi, sem brýzt út í ógn-
vænlegum köstum öðru hverju og
lýsir sér í vitfirringslegri reiði og
grimmdarofsa. Augnaráð hans er
þegar orðið starandi og hann grípur
um stólbríkurnar með krampa-
kenndu taki. Þjónn leiðir drenginn
að píanói. Þeir læðast á tánum.
Á næsta augnabliki berast fín-
gerðir munarblíðir tónar um her-
bergið, gömul lög og lagabrot leik-
in á töfrandi hátt. Það er sem litl-
um silfurbjöllum sé klingt. Mínút-
urnar líða hver af annarri. Svo
má greina undursamlega breytingu
á újtliti stórhartogans. Augnal-áð
hans er ekki lengur starandi, og
það slaknar á krampakenndu taki
handanna. Píanótónlist, leikin á svo
fíngerðan og undursamlegan hátt,
er hið eina, sem getur komið í veg
fyrir, að hann fái nýtt kast. Og tón-
listin verður að vera leikin af
Frédéric Chopin. Hvað eftir annað
hafa því verið ger boð eftir drengn-
um um að koma og leika fyrir hinn
sjúka mann og koma í veg fyrir
hin ofsalegu köst.
Þetta er aðeins ein af mörgum
sögum, sem farið hafa af snilli
Frédéric Francois Chopin, en
nafn hans er sem tákn dýrðlegrar
tónlistar, sem er eins fersk og inn-
blásin í dag og hún var, þegar
hann færði hana á blað fyrir rúmri
öld.
Chopin fæddist þ. 22. febrúar ár-
ið 1810 í húsi, sem stóð rétt fyrir
utan Varsjá. Faðir hans, Nicolas
Chopin, haf ði flutzt þangað frá
Loraine í Frakklandi til þess að
leita gæfunnar. Hann fékk starf
sem kennari í Póllandi og kynnt-
ist þar fagurri, bláeygðri og ljós-
hærðri stúlku af göfugum ættum.
Hún lék á píanó. Og hann lék á
flautu. Eftir fjögurra ára tilhuga-
líf giftust þau svo.
Frédéric var annar af fjórum börn-
um þeirra. Foreldrar hans urðu
himinlifandi, þegar tónlistargáfa
hans tók að þroskast mjög ört.
Hann hafði þegar samið nokkur
smáverk sex ára að aldri. Hann lék
píanókoncerta opinberlega aðeins
átta ára að aldri.
Píanókennari hans, Adalbert
Zywny að nafni, hvatti hann til
þess að semja sjálfur verk, pol-
onaisur og mazurka, sem byggð
væru á sveitadönsum heimalands-
ins, einnig valsa og menuetta. Þeg-
ar Chopin stundaði síðar nám við
Tónlistarháskóla Varsjárborgar,
reyndi aðalkennari hans, prófessor
Josept Elsner, að fá hann til þess
að semja óperur, kantötur eða verk
fyrir hljómsveitir og strengja-
kvartetta. En Chopin fann ekki til
neinnar löngunar til slíks. Píanóið
var tjáningarmáti hans og svo
mundi ætíð verða.
Hann átti snemma mikilli vel-
gengni að mæta. Þessi efnilegi
píanóleikari var dáður af áheyr-
endum, sem jusu yfir hann rósum
og hrósi. Hann var aðeins 15 ára
gamall, þegar farið var að gefa út
tónverk hans, og varð þegar al-
þekkt tónskáld í miklu uppáhaldi