Úrval - 01.08.1968, Side 18

16
ÚRVAL
veíðmæta eign efnahagslega séð og
þeir gerðu sitt bezta til þess að
okra á þílagrímunum á allah hátt og
reyta af þeim hvern skilding. Það
var ekki fyrr en í lok síðustu ald-
ar, að kristnir menn gátu heimsótt
helgistaði sína að nýj u án þess að
þurfa að múta yfirvöldunum.
Á þeim öldum, þegar borgin var
undir stjórn múhameðstrúarmanna,
héldu Gyðingar og kristnir menn
samt alltaf tengslum sínum við
hana. Gyðingar höfðu fyrst komið
til Jerúsalem um árið 1000 fyrir
Krist, þegar Davíð konungur þeirra
vann borgina og gerði hana að höf-
uðborg sinni. Hún hélt áfram að
vera höfuðborg Gyðinga 1 næstu
1000 ár og þó heldur betur. Gyð-
ingaþjóðin var sigruð af hverri
þjóðinni á fætur annarri á ýmsum
tímum, af Egyptum, Assyríumönn-
um, Babyloníumönnum, Persum,
Sýrlendingum, Rómverjum og
Grikkjum. Jerúsalem var lögð í
eyði nokkrum sinnum og endur-
byggð að nýju, og sama var að segja
um hið helga musteri hennar. En
Jerúsalem hélt samt áfram að vera
miðdepillinn í lífi Gyðinga. En ár-
ið 132 eftir Krists burð gaf Hadrian
keisari Rómverja út skipun um, að
Jerúsalem skyldi gerð að róm-
verskri borg, eftir að Gyðingar
höfðu gert blóðugar uppreisnir gegn
hinum rómversku herrum hvað
eftir annað, sem enduðu þó ætíð
með algerum ósigri Gyðinga.
Musteri, sem vár helgað róm-
verska guðinum Júpíter, var reist
á þeim stað, sem musteri Gyðinga
hafði staðið á, en hafði nú verið
eyðilagt. Yfir aðalhlið borgarinn-
ar var höggvin út mynd svíns, en
Gyðingar hafa viðbjóð á því dýri.
Þetta átti að minna Gyðinga á, að
borgin tilheyrði þeim ekki lengur.
Nafni Jerúsalemshéraðs var breytt
úr Júdeu, sem er gyðinglegt nafn,
í Palestínu, en það nafn er skylt
nafninu á hinum fornu fjendum
Gyðinga, Filisteum. Jerúsalem
sjálfri var gefið hið rómverska heiti
Aelia Capitolina. Engum Gyðingi
var leyft að stíga fæti inn í nýju
borgina, og hver sá Gyðingur, sem
það gerði, var krossfestur.
Þrátt fyrir hin rómversku lög
tókst Gyðingum smám saman að
snúa aftur til Jerúsalem. Þeim var
leyft að biðjast fyrir við Grátmúr-
inn fyrir visst gjald og syrgja þar
eyðingu musterisins og ósigur Gyð-
ingaþjóðarinnar. Gyðingar fóru
svo smám saman að setjast að í
borginni að nýju. Gyðingar héldu
þannig áfram að vera öflugir á
ýmsan hátt í Jerúsalem. Á 6. öld
var jafnvel stofnað örlítið lýðveldi
Gyðinga á eyjunni Tiran í Aqaba-
flóa gegnt Sharm el Sheikh, þar sem
stríðið brauzt út í júní í fyrra,
þegar Egyptar lokuðu flóanum.
Þegar Persar sigruðu landið árið
614, stofnuðu þeir hebreskt lýð-
veldi að nýju og gerðu Jerúsalem
að höfuðborg þess.
Gyðingar höfðu tekið Persum
opnum örmum sem frelsurum, og
í þakkarskyni fyrir aðstoð sína
fengu Gyðingar yfirráð yfir Jerú-
salem. Þeir efldú borgina og gerðu
hana að nýju að höfuðborg Gyð-
inga og hófu aftur guðsþjónustur á
þeirn stað, sem must'erið hafði stað-
ið á.