Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 2020, Qupperneq 6

5
Fordæmalaust!
Árið 2020 var ólíkt þeim sem við höfum áður lifað. Skæður flensufaraldur, sem hin svokallað
Covid 19 veira veldur, birtist eins og skrattinn úr sauðaleggnum. Faraldur þessi beiddist
út um allan heim með ógnarhraða, enda nútímasamfélagið byggt upp á því að fólk ferðast
milli landa bæði vegna vinnu sinnar og sér til skemmtunar. Upptök veirunnar voru, eftir
því sem menn best vita, í héraðinu Wuhan í Kína. Þar leggja menn sér til munns alls konar
afurðir af dýrum sem við Íslendingar vitum varla deili á og sum þeirra höfum við aldrei
séð. Eitt af þessum dýrum er leðurblaka, hefur verið sýnt fram á með rannsóknum að veirur
finnast í þeim sem eru mjög líkar veiru þeirri sem veldur ofangreindri flensu í mönnum.
Upplýsingar eru til um ýmiss konar farsóttir bæði á Íslandi og annars staðar. Ekki er
langt síðan tveir aðrir veirusjúkdómar sem aldrei náðu til Íslands drógu fólk til dauða víðs
vegar í heiminum. Íslendingar kynntust fyrr á öldum Svarta dauða sem gekk yfir Evrópu
á 13 öld og fram á þá 14. Talið er að pestin hafi ekki borist til Íslands fyrr en árið 1402
og þá frá Englandi. Sumir segja að allt að því tveir þriðju allra landsmanna hafi dáið í
þessari plágu. Almennt er talið að veikindin hafi verið af völdum bakteríu sem breiðst gat
út m.a. með rottum. Svo var það spænska veikin, inflúensufaraldur sem barst hingað með
skipum frá Kaupmannahöfn og Bandaríkunum í október 1918. Talið er að 484 hafi látist
úr spænsku veikinni, veiran sem veikinni olli var stökkbreytt afbrigði af flensustofni sem
upphaflega var fuglaflensa.
Við sem lifum í dag erum svo lánsöm að í áranna rás hefur læknavísindunum fleygt
fram og þegar þetta er ritað hafa mörg lyfjafyrirtæki þróað bóluefni gegn faraldrinum sem
enn geisar og bólusetning er víða hafin. Þetta hefur tekist á mun skemmri tíma en áður
hefur þekkst, þegar um er að ræða framleiðslu bóluefnis við veirusjúkdómi. Það er kannski
best að nota hugtakið fordæmalaust í því samhengi, þar á það betur við en í umræðum um
faraldurinn sjálfan. Fordæmi sögunnar um sjúkdóma sem herjað hafa á tegundina Homo
sapiens eru nefnilega mörg. Sem betur fer hefur mannskepnan nýtt hluta af viti sínu og
þekkingu til að bjarga mannslífum, þó enn sé staðið í minna gáfulegum hlutum eins og
stríðsátökum og hryðjuverkum sem valda dauða fjölda fólks í heiminum á ári hverju.
Þar sem þetta er seinasta hefti Múlaþings sem ég mun ritstýra vil ég þakka þeim sem
ég hef haft samskipti við á þeim tíma er ég hef komið að útgáfu tímaritsins, sérstaklega
fyrrum meðritstjórum mínum þeim Arndísi Þorvaldsdóttur og Rannveigu Þórhallsdóttur.
Síðast en ekki síst vil ég þakka Jóni Inga Sigurbjörnssyni formanni útgáfustjórnar fyrir
að hafa stutt við bakið á mér í þessu starfi þennan lærdómsríka tíma. Nú taka nýir aðilar
við útgáfunni, upprisið eða endurvakið Sögufélag Austurlands. Fyrsta hefti Múlaþings
var einmitt gefið út af Sögufélagi Austurlands, sem þá var og hét, árið 1966. Má því segja
að útgáfa ritsins sé aftur komin heim. Það er von mín að þetta verði gæfuspor og leiði til
þess að tímaritið muni lifa sem lengst um ókomin ár.
Góðar stundir
JGG