Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 2020, Side 24

23
„Já, já Guttormur minn“
Þegar sá bræðranna sem fylgdi okkur upp
og sagði hverjir komnir voru: séra Þórarinn
og Þórarinn kandidat, tilvonandi eftirmaður
hans á Valþjófsstað, brá glampa fyrir í hálf-
brostnum augunum. Eftir að okkur hefur verið
boðið sæti fer sá sem með okkur var niður úr
baðstofunni, hefur vafalaust ekki viljað trufla
skriftamál deyjandi föður, úr því að skrifta-
faðirinn, presturinn, var mættur, og tilvonandi
sálusorgari sóknarmanna.
Svo sem áður greinir brá fyrir glampa í
augum hins deyjandi manns, er hann heyrði
hverjir komnir voru, sennilega þó aðeins
hver kominn var – séra Þórarinn. Smátt og
smátt fer að færast roði í vangana, og með
undraverðum krafti er Guttormur risinn upp
á olnbogann. Með hinni hendinni seilist hann
undir kodda og dregur þar út troðinn hrútskylli
með neftóbaki og býður presti í nefið. „Já, já
Guttormur minn“ segir prestur, „ég held ég
hafi aldrei gert það, aldrei“. „Gott af því“,
segir Guttormur, veikri röddu, varla heyran-
legri. Prestur fær sér nokkur korn og sýgur
upp í nefið, en þá setur að honum óstöðvandi
hnerra. Faðir minn hnerraði allra manna hæst
þá sjaldan hann hnerraði, og í þetta sinn var
hnerrinn svo hár og óstöðvandi að allt virtist
leika á reiðiskjálfi, ekki síst baðstofuloftið,
veikbyggt og timburklætt.
Um andlit Guttorms léku brosviprur,
og hóf hann nú samræður við prest, og öllu
sem Guttormur segir ansar prestur: „Já, já
Guttormur minn.“ Séra Þórarinn krosslagði
jafnan fætur er hann sat og vingsaði þá gjarnan
hnjánum, og þeim mun örar sem geði hans var
meira ofboðið, og í þetta sinn jókst skjálfta-
hraðinn því meir sem Guttormur færðist í
aukana við að færa skoðanir sóknarprests
síns í rétta átt.
Þegar Guttormur heyrir hversu undanláts-
samur prestur er orðinn, færist hann í aukana,
hálf sest upp, er nú orðinn rjóður í framan og
fær sér duglega í nefið. Komið er við í gömlu
pólitíkinni og samvinnuverslunarfarganinu.
„Já, já Guttormur minn“, segir prestur í sífellu.
Þá er komið að Framsóknarflokknum og
köppum hans, Jónasi og Tryggva, og sparar
Guttormur þeim hvergi skammirnar. Og enn
segir prestur, „Já, já Guttormur minn“. Þá er
það í lok magnaðra ádeilu- og bríxlyrða að
Guttormur klykkir út með þessum orðum: „Já,
þessir helvítis framsóknarmenn, það þyrfti að
skera hausinn af þeim öllum saman og spýta
í strjúpann á þeim“. Í þeim töluðum orðum
hneig hann á koddann.
Nú sagði prestur ekki „já, já Guttormur
minn,“ heldur stóð upp og kvaddi í snatri
og skundaði ofan stigann. Þegar sonur hans
kvaddi nokkru síðar virtist Guttormur hnig-
inn í sama öngvitið sem á honum var, er við
gengum í baðstofuna.
Nokkrum vikum síðar var Guttormur allur
– hann dó 21/12 1928 – og í upphafi næsta
árs gekk prestur úr Framsóknarflokknum og
í Sjálfstæðisflokkinn. Honum ofbauð árásir
Jónasar frá Hriflu á þá gömlu vini hans og
bekkjarbræður, Jóhann Jóhannesson og Pál
Einarsson hæstaréttardómara. Mér var skrifað
andlát Guttorms, og það fylgdi andlátsfréttinni
að prestur hefði flutt eftir hann ágætis ræðu.
Tölvusett eftir eiginhandarriti Þórarins skóla-
stjóra á Eiðum í Héraðsskjalasafni Austfirðinga
á Egilsstöðum vorið 2005. Handritið er í safni
endurminninga, er hann kallar „Sópdyngju I-II“
(A6/338-12-13). Samkvæmt formála var byrjað
á handritinu í febrúar 1984. Hann var þá um
áttrætt og lést ári síðar. Orðalagi var hnikað til
á fáeinum stöðum og bætt við orðum er sýnilega
höfðu fallið niður hjá höfundi. Annars þarf ekki
um ritverk Þórarins að bæta, þau eru yfirleitt
ágætlega stíluð og ósjaldan lituð af góðlátlegri
gamansemi, eins og þessi þáttur er gott dæmi
um. Skal hér vísað í bók hans: „Horft til liðinna
stunda“ (Örn og Örlygur, 1981), en þar er mörg
gullkorn að finna úr penna hans.
H.Hall.