Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 2020, Qupperneq 59

58
Múlaþing
vera óstand með efni og óþarft og benti á að
Margrét skoðaði framfarir og framkvæmdi.
Þótti sjálfsagt hverjum sem guð gæfi vita að
nota sér hans gæði og hæfileika.
Túliníus kaupmaður á Eskifirði sagði að
Margrét væri öllum Skriðdælingum ofar að
viti og allri manndáð. Hún var óvenju vel að
sér í að lesa alla reikninga og skrift sem var
ólæsilega skrifað. Jafnvel allskonar spjalda-
letur, saumað, ofið og skorið. Saga er um
hreppstjóra sem lenti í alvarlegu slysi og dó
tveimur dögum síðar. Fyrir andlátið lét hann
kalla til Margréti til að ganga frá skjölum
hans sem voru ólæsileg. Bjargaði hún heiðri
þessa dána vinar síns.
Bergþóra segir frá síðustu dögunum í
lífi Margrétar. Margrét hafi þá viljað finna
og kveðja börnin. Fór hún í ferð á nokkra
sveitabæi, Skógargerði, Rangá og að Eiðum.
Á heimleið gisti hún hjá vinum sínum á
Vallanesi. Hún var áður búin að gista á sveita-
bænum Egilsstöðum. Hún kom heim á sunnu-
dagskvöldi en á mánudagsmorgni vaknaði
hún veik af lungnabólgu og andaðist í lok
vikunnar á laugardagskvöldi, 26. september
1903 (Helgi Hallgrímsson, 1994).
Margrét Sigurðardóttir hafði átt heima á
Geirólfstöðum í 56 ár. Í blaðinu Austra þann
5. október 1903 birtist eftirfarandi tilkynning:
„Þann 26. september andaðist að Geir-
ólfsstöðum í Skriðdal, húsfrú Margrét
Sigurðardóttir, fædd 19. febrúar 1823,
einhver mesti kvenskörungur Fljótsdals-
héraðs, bráðgáfuð og vel að sér og einhver
fríðasta og höfðinglegasta gömul konu
sem við höfum séð.“ [Rétt er að hún var
fædd 1824.]
Bergþóra minnist hennar með þeim orðum
að hún hafi verið innilega trúhneigð kona,
án sérkreddu, elskaði skapara sinn og frelsara
umfram allt, fór ekki dult með. Að lokum
segir Bergþóra: „Trú hennar gerði hana sæla
á dauðastund“ (Helgi Hallgrímsson, 1994).
Bergþóra endar samantektina um móður
sína á að skrifa skilaboð til Benedikts Gísla-
sonar sem var móttakandi gagnanna:
„Ég ætla að biðja þig, eftir að þú hefur
brúkað þessi blöð – ef þú getur nokkuð
notað þau að láta Guðrúnu mína fá þau,
svona ef að pabba þínum sýnist. Guðrún
er vís að nota í uppstöðu það sögulega,
með tímanum. Hún hefur spurt mig um
öskufallið, en ég er ónýt að skrifa og finn
þó að það er rangt. En nú er ég farin, tíminn
búinn og þetta og fleira ógert. Það er sárt
að horfa þannig til baka. Vildi óska að
það yrði ekki einkenni ættarinnar“. Helgi
Hallgrímsson (1994).
Ekki er vitað hvort að þessi ritgerð Bergþóru
hafi verið send út til Guðrúnar dóttur hennar
í Winnipeg.
Fram kemur hjá Helga Hallgrímssyni
(1994) að það hefur verið margt misjafnt sagt
um Margréti og var hún umræðuefni manna á
milli á Héraði lengi á eftir að hún lést. Segir
hann frá vísu birtri í Þjóðsögum Sigfúsar
Sigfússonar, XI bindi (bls. 89) og sögð vera
eftir Sigurð Ólafsson beyki á Eskifirði. Hann
átti að hafa reiðst við Margréti og kveðið þessa
vísu í hefndarskyni:
Hefur bruggað Helga tál
harm og mæðu langa.
Geymir ekki góða sál
Geirólfsstaða-Manga.
Sagt er að annaðhvort þeirra Geirólfsstaða-
hjóna, líklega Helgi sem var vel hagmæltur
hafi svarað með þessari vísu:
Keskni og lygi kámugur,
kveður skammarbragi.
Siggi beykir sem hefur,
sál af verra tagi.