Fróðskaparrit - 01.01.1953, Page 17

Hvat er íslendska orðið naumur?
23
Hvat siga orðalbokur frá nýtslu og týdningi av lýsingar-
orðinum naumur og orðum, sum av tí eru komin? Bjorn
Halldórsson (Lexicon islandico-danico-latinum, edit R. K.
Rask, Havniæ 1814) týðir naumur adj. soleiðis: »periou-
losus v. angustus; parcus, tenax; naumt vidkominn, in
angustiis constitutus; hann kom sem naumast af, ægerrime
evasit.« Harumframt hevur hann av samansettum ella skyld-
um orðum hesi: naumlega adv. »vix, ægre«, naumleiki m.
»tenacitas«, naumingi m. parcus«, nauma-smídi n. »tyro-
cinium«. Cleasby-Vigfússon (An Icelandic-English Diction-
ary, Oxford 1874) hava hesi orð: 1. naumr adj. »akin to
nema? narrow, close; í holdsins hreysi naumu Hallgrímur
Petursson’s Pasíusálmar (17. óld) 17. 10; close, scanty,
verða naumt fyrir, to run short as to time; hafa nauman
tíma, to have a short time; hástigið naumast verður nýtt
sum hjáorð (adv.): »scarcely or narrowly, eg get naumast
lesið frað, I can hardly read it« 2. naum- látr adj. close,
s/tingy« (Fornaldar Sogur Nordrlanda, Kaupmannahófn
1830, 3. bind, bls. 425 t. e. 9. kapitul í Sórla Sógu Sterka6
— handritið frá o. u. 1700). 3. naum-liga adv. »scarcely,
hardly«. 4. naumindi n. pl. »difficulty; með naumindum,
with difficulty«. Vit kunnu leggja aftur at, at Cleas'by-
Vigfússon eisini halda, at skaldaorðið nauma f. er skylt við
orðið naumur adj. — Sigfús Blðndal (Islandsk-dansk Ord-
bog. Rvík. 1920—24), sum hevur væl av tilfari úr teimum
nevndu orðabókunum, hevur her: 1. naumur adj. trang,
snæver; ordspr. naumt er á milli heims og helju, der er ikke
langt mellem liv og dód; í naumara lagi = með minna móti,
temmelig ringe; (om tiden) kort knap; (nídkur) páhol-
dende, karrig. — n. naumt. comp. naumar. superl. naumast
som adv.: knapt, vera naumt viðkominn, være i vanskelig
stilling, verða naumt fyrir, være lige ved at blive for sent
færdigel. komme for sent; superl. naumast (= varla), næp-
pe, med nód og næppe; })að var naumast, sikke noget! — 2.
naumlátur adj. páholden, karrig. 3. naumlega adv. (vrla)
næppe, knapt; (með nísku) sparsomt, karrigt. 4. naumleikur