Skírnir - 01.01.1860, Page 43

Noregr. FKÉTTIH. 45
fylgjast fast aö og eigi ganga úr rifclinum hvafc sem á dynr. Til-
gangr félags þessa er einkuin sá, afc andæfa gegn embættismanna-
valdi og stjórnarbendu, og í annan stafc afc koma sveitamönnum og
kaupangsbúum upp og gjöra þá óháfcari valdamönnum sínurn, styrkja
og efla hérafca stjórn og bæja, svo afc hérufc og bæir verfci sem
sjálfráfcastir um sín málefni, en sem fæstum þeirra verfci dengt
saman í Kristjaníu. Blöfcin í Noregi hafa hvorttveggja lofafc og
lastafc félag þetta, og þafc svo mjög, þótb ótrúlegt megi þykja, afc
jafnvel eitt af merkisblöfcum Norfcmanna hefir kallafc þá rétta land-
ráfcamenn, er stofnufcu slikt félag. Stjórnin hefir og lagt ýms
merkileg frumvörp fram; eitt var um hegníng hermanna, annafc
um þrotabú, þrifcja um kennslu í almúgaskólum. þafc hefir og
verifc samþykkt á þínginu, afc gefa skólapiltum kost á afc nema
norrænu í öllum lærdómsskólum. Vini, cfcr réttara sagt, Asmundr
frá Vinjum á þelamörk (Vinje), útgefandi Dælsins, stakk upp á afc
gjöra norrænu afc kennslugrein í skólunum; en þafc þótti sumum
mönnum of mikifc, því þá yrfci of lítiil tími eptir handa iatíriska
stílnum, ártífcatali rómverskra iögmanna, lióma bæjarskipun hinni
fornu og öfcrum slíkum ómissandi vísindura, og þótti þeim sjálfsagt,
afc þekkíng á túngu fefcra sinna og bókmenntum þeirra væri eigi
nærri því eins efclileg og naufcsynleg fyrir iærfca menn, sem dautt
mál Rómverja hinua fornu, er nú ritar nálega enginn mafcr utan
páfi og hans kardínálar. Eigi eru þessi orfc mín svo afc skilja,
sem slík liugsun finnist hjá Norfcmönnum einum, heldr er hún jafn-
vel ríkari hjá mörgum öfcrum þjófcum. Nýr þíngmafcr nokkurr,
Steinn afc nafni, skólakennari í Nifcarósi, stakk upp á, þá er hann
sá afc uppástúnga Vinja mundi cigi fram ganga, afc gcfa þó piltum
kost á afc nema norrænu í skólunum, og var þaö samþykkt. í
raun réttri er eigi mikill munr á, hvort piltum er gjört afc skyldu
efcr þeim er lagt á sjálfsvald afc nema einhverja lærdómsgrein; því
allt er undir því komifc, hvort þeir vilja leggja stund á námifc og
hvort kennarinn er gófcr efcr eigi; er þafc og jafnvel æskilegt, aö
nám norrænunnar er frjálst, því þá er þeim kostr afc sýna, hversu
námfúsir þeir sé á forntúngu sína. Norfcmenn eru þá komnir
lengra en frændr þeirra í Svíþjófc og Danmörku, í kennslu vorrar
túngu, ef frumvarp þetta verfcr gjört afc lögum, sem vér efum eigi.