Andvari - 01.01.1983, Síða 26

24
BJARNI VILHJÁLMSSON
ANDVARI
ritverk Kristjáns, greinar, ræður, ávörp o. H., eru niðurkomin víSs vegar
í bókum, tímaritum og blöSum. Þessar ,,riteindir“ hans, sem ég 'leyfi mér
aS kalla svo, skipta víst 'hundruSum.
Islenzka þjóSin hefur átt því láni aS fagna, aS margir beztu lærdóms-
manna hennar hafa gert sér far um aS tjá sig þannig um vísindi sdn, aS
leikmenn í fræSunum og áhugasamur almenningur geti haft af iþeim and-
lega nautn og orSiS þannig aS nokkru marki þáttta'kendur í íslenzkri vís-
inda- og fræSastarfsemi. Kristján skipaSi sér ungur í flo'kk þeirra vísinda-
manna, sem héldu þessu marki hæst á lo'ft. Þessi afstaSa Kristjáns var
ákaflega mikilvæg, því aS fátt er betur til þess falliS aS stuSla aS því, aS
íslenzku þjóSinni í heild, fólkinu í borg og byggS, megi auSnast aS varS-
veita samhengiS í áslenzkri menningu, þó aS ytri menningar- og samfélags-
hættir séu breytingum háSir og þeim allhröSum, eins og dæmi síSustu ára-
tuga sanna bezt.
ÁSur he’fur veriS á þaS drepiS, aS Kristján bar Árbók Hins íslenzka
fornleifafélags mjög fyrir brjósti allt frá uppbafi embættisferils síns, þó aS
hann hafi ekki taliS sig ritstjóra hennar fyrr en 1949. í Árbókinni birtust
greinar eftir hann alla hans embættistíS. Hann var ritstjóri allt til Árbókar
1981, sem kom út snemma árs 1982. Árbólc 1982 kom út aS Kristjáni látn-
um, en þó birtust þar þrjár greinar eftir hann, svo aS meS sanni má segja,
aS hann hafi ekki gert endasleppt viS þetta rösklega 100 ára gamla tímarit
fornleifafræSinnar á Islandi.
Hér er þess ekki kostur aS gera ritferli og ritstörfum Kristjáns nein viS-
hlítandi skil, heldur skal aSeins drepiS á helztu rit hans, sem flestum
bókhneigSum Islendingum eru aS vísu vel kunn, enda flest þeirra samin
fyrir fróSIeiksfúsa lesendur. Þau eru þó af ýmsum toga spunnin, en ég held,
aS bókasafnsfræSingum sé óhætt aS flokka þau öll undir menningarsögu.
Á sumar greinar hans í Árbók hefur áSur veriS minnzt, einkum þær, sem
varSa fornleifarannsóknir hans sjálfs, en hinar eru mi'klu fleiri, sem ekki
er rúm til aS tíunda hér, hvaS þá greinar í eílendum tímaritum.
ÞaS er æriS verk venjulegum 'fræSimanni aS afla fanga í ritgerS eSa
bók meS viSeigandi elju, gaumgæfa efniS og skipa því síSan niSur á hagan-
legan hátt, varpa á þaS Ijósi frá ýmsum hliSum og -fullnægja öllum kröfum
um ytri frágang, svo sem um tilvitnanir og vísun til heimilda. Allt eru
þetta undirstöSuatriSi, sem má ekki vanrækja. Þetta skildi Kristján einnig