Andvari - 01.01.1983, Qupperneq 42

40
FINNBOGI GUÐMUNDSSON
ANDVAKl
heill heilsu og sjálfum mér líkur; er nú búinn að gleyma miklu af því litla ég
kunni í theologicis, en hefi í þess staS fengið skarðið uppbætt af Xenophon
og Homer. Oftar hefi ég litið í Eddu eða einhvörja íslenzka sögu en í biblíuna
eða patres ecclesiasticos.“
I bréfi til Rasmusar Rasks 7. ágúst 1823 segir hann, að hann hafi eftir
heimkomuna fengizt við vísnaskýringar sér „til skemmtunar á sumrin“, og tók
þá til að búa sér „til dálitla orðbók yfir vísurnar í Snorra-Eddu og sumum
prentuðum sögum“, en sá mjói vísir varð smám saman að orðabókinni miklu,
Lexicon poéticum, er hann lauk við 1846, þótt ekki yrði hún prentuð fyrr en
eftir hans dag 1854-60, en Sveinbjörn dó sumarið 1852.
Sveinbjörn lagði drjúgan skerf til útgáfu Fornmannasagnanna svonefndu,
er prentaðar voru í 12 bindum á tímabilinu 1825-37, en fyrstu þrjú bindin
voru prentuð að mestu eftir uppskrift hans af Ólafs sögu Tryggvasonar í AM
61 foh, er hann vann við að loknu námi og kallaði sem fyrr segir dægrastytt-
ingu.
í 12. bindinu átti hann nær 3/4 hluta, en í því voru m. a. vísnaskýringar,
efnisskrá og orðatíningur úr öllu verkinu. Sveinbjörn sneri á sama skeiði nær
11 bindum Fornmannasagna á latínu, og komu þau út á árunum 1828-42.
Má nærri geta, hve sjóaður hann hefur orðið í fornmálinu, bæði hinu
bundna og óbundna. En þeirrar kunnáttu sér hvergi jafn skemmtilega stað og
í Hómersþýðingum hans bæði í bundnu máli og óbundnu, verki, er fylgdi hon-
um frá því er hann hóf grískukennslu á Bessastöðum haustið 1819, unz hann
andaðist, sem fyrr segir, sumarið 1852, 61 árs að aldri. En allra síðasta við-
fangsefni hans var þýðing Odysseifskviðu í bundnu máli, er honum auðnaðist
ekki að ljúka, átti eftir örfáar kviður. Hann hafði snemma snúið um 1/6 Ilíons-
kviðu í Ijóð, en báðum kviðunum í óbundið mál, og var Odysseifskviða prentuð
í boðsritum Bessastaðaskóla á árunum 1829-40, en Ilíonskviða þremur árum
eftir andlát hans, 1855.
í doktorsritgerð minni 1960 um Hómersþýðingar Sveinbjarnar Egilssonar
fjallaði lengsti kaflinn um fornmálsáhrif á þýðingar hans.
Skáldið Benedikt Gröndal, sonur Sveinbjarnar, er einnig var góður grísku-
maður, lauk við Odysseifskviðu föður síns, er síðan var gefin út í Kaupmanna-
höfn 1854. Hann sneri raunar einnig Ilíonskviðu í ljóð, en einungis helmingur
þýðingarinnar komst á prent. I óprentuðu formálsbroti fyrir þýðingunni ræðir
hann, hvers vegna sér þyki íslenzkar Hómersþýðingar bera af erlendum þýð-
ingum kvæðanna:
„Er það engi föðurlandsást, er knýr oss til að lofa íslenzku útlegginguna
fremur öðrum, og ekki er það heldur af því, að vér þykjumst af því, að vér höf-
um átt nokkurn þátt í útgáfu bókar þessarar, heldur er það af því, að hin
forna íslenzka tunga á í rauninni bezt við slík ljóðmæli. Engin þjóð í Norður-
álfunni hefir því að fagna, sem vér eigum, því að mál vort er enn svo lítið breytt