Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.2011, Blaðsíða 245
ívið hærra eða 55-60% fram til 1970) og ekki ástæða
til að halda að það hafi breyst verulega síðan.
Vegna hraðrar uppbyggingar hér er meðalaldur
mannvirkja lágur í samanburði við það sem víða
gerist erlendis. Meðalaldur íbúðarhúsnæðis hér-
lendis er t.d. aðeins um 28 ár, en víða á Vesturlöndum
nær 50 árum.
Lágur meðalaldur bygginga veldur því að úrelding
bygginga hérlendis er væntanlega lítil. Tölur um
slíkt eru af skornum skammti en úrvinnsla úr
gögnum Fasteignaskrár [5] sem gerð var í tengslum
við rannsóknaverkefnið Betri borgarbragur2 bendir
til þess að árleg úrelding geti nú verið að meðaltali
um 0,25 %, sjá línurit hér til hliðar. Úrelding hefur
enn sem komið er einungis verið skoðuð fyrir
Leykjavík, en þar má vera að úrelding á árunum
2002-2004 hafi verið óvenjuhá vegna mikillar
ásóknar í dýr byggingarsvæði í borgarkjarna. Með
hækkandi meðalaldri bygginga má vænta þess að
úrelding aukist, erlendis er stundum miðað við 0,5%.
c ■ ^
U,( -- 0,6 -
0,5 -
= 0,4 ro £ n q
m no 1
111 1 ■ ■
1L
0,0 V 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 j 2008 2009 2010
Árleg úrelding bygginga I Reykjavlk á árunum
1996-2010 (byggt á gögnum Fasteignaskrár).
Nýbyggingarþörf og aldursdreifing byggingarmassans
Það er venja hérlendis að gefa byggingarmagn upp í rúmtaki, andstætt því sem gerist
erlendis þar sem stærð gólfflatar er notað til viðmiðunar. í áætlunum, sem byggja á
íbúaspá Hagstofunnar, er gert ráð fyrir að árleg nýbyggingarþörf sé um 1% af
heildarrúmtaki sem fyrir er á næstu tveim áratugum eða svo, en síðan muni draga heldur
úr þörfinni [6]. Þessi tala byggir á áætlaðri árlegri úreldingu nú sem 0,3% en áætlað að
vaxi upp í 1% fram til 2050 fyrir þær byggingar sem þegar standa. Ennfremur er þar gert
ráð fyrir svipaðri íbúðastærð og verið hefur undanfarin ár (470 m3 á íbúð). íbúðar-
byggingar hafa eins og áður segir iðulega verið um helmingur nýbyggingarmassans og
stærstur hluti þess í stórum íbúðum. Þess má jafnvel vænta að smærri íbúðir vegi þyngra
á næstu áratugum heldur en hefur verið til þessa vegna breytinga í aldurssamsetningu
þjóðarinnar (meðalaldur hækkar) og þá mun væntanlegt nýbyggingarmagn minnka sem
þessu nemur.
Útfrá núverandi byggingarmassa og aldursdreifingu hans, áætlaðri úreldingu (0,25% á
ári) og áætlaðri nýbyggingarþörf (1% á ári) má framreikna hver hlutur núverandi
bygginga verður í byggingarmassa framtíðar. Slíkir útreikningar fyrir Reykjavík, sem
sennilega má yfirfæra á landið allt með þokkalegri nákvæmni, sýna t.d. að árið 2050 má
vænta að af núverandi byggingum standi þá enn um 90% og þær verða þá tæplega 70%
af heildar-byggingarmassanum.
Hækkandi meðalaldur bygginga mun auka þörf á viðhaldi en einnig er óhjákvæmilegt að
á löngum notkunartíma breytist kröfur til bygginga og einnig mun notkunarsvið
einhverra þeirra breytast. Það verður þörf fyrir endurbyggingu svo byggingar standist
auknar kröfur og nýtist til þeirra þarfa sem þeim er ætlaður.
Það er því áhugaverð spurning hvernig húseigendur, og þjóðfélagið í heild, vilja nýta þá
eign sem er til staðar í byggðu umhverfi. Heppilegt hlýtur að vera að aðlaga hana að
breyttum þörfum með sem minnstu álagi á umhverfi og á hagkvæman hátt þannig að
sjálfbær þróun sé höfð að leiðarljósi. Áhugaverð dæmi um endurnýtingu húsa og
byggingarefna er að finna á svæði Ásbrúar í Reykjanesbæ.
2 Betri borgarbragur er rannsóknaverkefni nokkurra arkitektastofa, Nýsköpunarmiðstöðvar (slands og Háskóla (slands, með
styrkfráTækniþróunarsjóði Rannís.Vegagerðinni og (búðalánasjóði, sjá www.bbb.
Ritrýndar vísindagreinar i243