Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.2011, Blaðsíða 270

nú betri yfirsýn yfir veituna. Auðveldara væri að fá fjárveitingar til að sinna viðhaldi og
framkvæma nauðsynlegar úrbætur með þau rök að vatn sé matvæli og öryggi þess þurfi
að tryggja samkvæmt lögum. Avinningur af brey ttu viðhorfi starfsmanna getur hugsanlega
dofnað þegar frá líður og er því mikilvægt að viðhalda honum með virku gæðakerfi sein
inniheldur fræðslu, og innri og ytri úttektir, eins og nánar er rætt hér að aftan.
Ymislegt í rekstri vatnsveitunnar hefur einnig færst til betri vegar við innleiðingu innra
eftirlits að mati viðmælenda. Það að fara í gegnum áhættugreiningu krefst þess að farið
sé yfir allt kerfið og það verði til þess að menn þekki kerfið betur. f innra eftirliti er
rekjanleiki eftirlits og aðgerða undirstaðan og það skapar aðhald í rekstri. Það var einnig
talið til ávinnings að kerfið heldur vel utan um reksturinn og bætir stjórnun sem til dæmis
auðveldar rekstur á álagstímum. Vinnubrögðin verða í heild markvissari var álit flestra.
Abyrgt viðhorf til vatnsins kom fram hjá viðmælendum. Þeir tala um aukið örygg'
íbúanna og minni sjúkdómshættu. Það sé ekki neinn fórnarkostnaður þó að það kosti
útgjöld heldur sé þetta tækifæri til að gera endurbætur og ávinningur sé meiri en
kostnaður. Enginn hafði þó reiknað þann ávinning en hjá einni veitu hafði fengist
hagstæðara lánamat og lægri vextir á erlendum lánamarkaði vegna innra eftirlits. Einn
nefndi að gert hefði verið ráð fyrir að hægt væri koma fyrir geislunarbúnaði með litlum
fyrirvara til að sótthreinsa vatnið ef þess gerðist þörf. Annar nefndi að það væri alltaf
verið að passa heilbrigðið nú, en áður hefði það þótt lítið mál þótt eitthvað væri í vatninu,
eða eins og hann orðaði það: „ ... það var ekkert tiltökumál þó vatnskettirnir fyndust í
baðinu hjá fólki þegar það var að baða sig. Það er náttúrulega ekki liðið í dag."
Flestir þátttakendur töldu að þeir veittu betri þjónustu og kvartanir væru betur
meðhöndlaðar og viðbrögð skjótari eftir innleiðingu innra eftirlits. Einn tiltók að vatns-
veitan skoraði alltaf hæst í þjónustukönnun bæjarfélagsins sem sýndi að íbúarnir væru
ánægðir með þjónustu vatnsveitunnar. Einnig var talið að sveitarfélagið stæði betur í
samkeppni um að laða fyrirtæki til bæjarins með því að vera með innra eftirlit. Þau geta
sýnt fram á að þau noti neysluvatn sem hefur vottað gæðakerfi og það skiptir máli fyrir
fyrirtæki í matvælaiðnaði, sérstaklega ef þau eru í útflutningi.
Fyrirstöður og vanhöld
Atriði sem voru oftast nefnd í viðtölunum sem fyrirstöður við rekstur innra eftirlitsins eða
komu fram sem vanhöld við skoðun rannsakanda eru sýnd á mynd 2. Þar er ófull-
nægjandi skráning efst á lista. Einum fannst það vera erfiðasti þröskuldurinn að venja
menn á að skrifa skýrslur, skrá og haka við á gátlistum, en rekjanleikinn gerir menn
ábyrgari. Hann lýsti þessu svona
þegar verið er að skrá út í götu í
rysjóttu veðri: „... pappírinn er
blautur ... penninn finnst ekki ...
mönnum er kalt ... hann er blautur á
höndunum og það endar með því að
hlutirnir eru ekki gerðir." Til þess að
hægt sé að ætlast til að menn skrái
þarf að skapa aðstæður til þess.
Oftast voru aðgerðir og viðbrögð við
frávikum ekki skráð og stundum
ekki frávikin sjálf og ekki er gerð
árleg samantekt á frávikum. Hjá
sumum er bilanaskráning ekki virk
og stundum eru kvartanir ekki
skráðar þó þau séu til í vinnublöðum
starfmanna. Flestar veiturnar voru
með reglubundið eftirlit á mikil-
vægum eftirlitsstöðum og skráðu
0%
Skráning ófullnægjandi
Árlega samantekt á frávikum
Engin stýrinefnd um innra eftirlit
Fræösluáætlun ekki virk
Vantar innri úttektir
Vantar ytri úttektir
Lítil kynning til notenda
Þenslutimabil valdið vandamálum
Ruglingur á ytra og innra eftirliti
Gallaðar sýnatökur
Vantar skilning yfirstjórnar
Innra eftirlit ekki virkt
Hlutfall vatnsveitna
20% 40% 60% 80%
100%

81% '5% '5% '5%

56%

m 25°/ ■ 25°/
| Mynd 2. Vanhöld og fyrirstöður við innra eftirlit.
2 6 8
Arbók VFl/TFl 2011