Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.2011, Blaðsíða 282

og annarra byggingahluta. Aðrir hlutar geta t.d. verið milliveggir sem þarf að endurmála
vegna sprungna, gólfefni sem skaddast, flísar sem falla af veggjum, svo að eitthvað se
nefnt. Skiptingin fyrir allar byggingagerðirnar er sýnd í töflu 5. Ljóst er af töflunni að
metnar skemmdir á burðarvirki eru aðeins lítill hluti heildartjóns. Þetta þýðir að megnið
af því tjóni sem Viðlagatrygging íslands bætir, tengist yfirborðsskemmdum. Fyrir nýjar
steinsteyptar byggingar (stcypamj) var minna en 10% af heildartjóni tengt burðarvirki fyrir
alla áhrifaflokka. Ef upplýsingum úr töflum 4 og 5 er fléttað saman fyrir nýjar steinsteypta1'
byggingar í áhrifaflokki 4, er niðurstaðan sú að í 90% tilvika er metið tjón á burðarvirki
minna en 1% af endurbyggingarverði (6,94%x9,0%=0,62%).
Tafla 5. Tjón á burðarvirki sem hlutfall af heildartjóni.
Byggiiigargerð Áhrifaflokkur 1 0,05 < PGA £0,09 (%) Áhrifaflokkur 2 0,09 < PGA £ 0,18 <%) Áhrifaflokkur 3 0,09 < PGA í 0,18 (%) Áhrifaflokkur 4 0,09 < PGA ^0,18 (%)
Steypagömul 20,8 14,5 26,1
5teypaný 2,03 11,4 9,0
Timburgömu| 27,3 42,9 29,6 25,3
Timburný 0 7,16 11,4 19,1
Vikursteinn 1,46 41,4 38,5 33,7
Lokaorð
Ný líkindafræðileg tjónaföll fyrir lágreistarbyggingar sem byggja á vettvangsrannsóknum
í kjölfar Ölfusskjálftans 29. maí 2008, eru birtar í þessari grein. Slík tjónaföll má nota þegar
meta skal fjárhagslegt tjón af völdum jarðskjálfta og einnig í sambandi við áhættumat og
neyðarstjórnun á jarðskjálftasvæðum. Tjón er hér skilgreint semhlutfall viðgerðarkostnaðar
og endurbyggingarverðs. Föllin lýsa tjóni fyrir mismunandi jarðskjálftaáhrif fyrir fimm
ólíkar byggingagerðir, þ.e. nýjar og gamlar steinsteyptar byggingar, ný og gömul
timburhús ásamt hlöðnum byggingum úr vikursteini (holsteini). Skilin milli gamalla og
nýrra bygginga eru sett við árið 1980. Með öðrum orðum, hús reist fyrir þann tíma
flokkast sem gömul, en ný ef þau eru byggð eftir 1980. Fjórir stikar eru notir til að lýsa
hverju tjónafalli. Einn sem lýsir hlutfalli húsa sem skemmdist ekkert, tveir sem stýra
lognormal dreifingu, er sýnir tjóndreifingu skemmdra bygginga og loks einn stiki sem
lýsir hlutfalli húsa sem voru dæmd ónýt (altjón).
Tjónagögnin eru mjög ítarleg í alþjóðlegu samhengi. Tvennt kemur þar til, annars vegar
nákvæm fasteignaskrá og hins vegar altæk tjónaskráning, þar sem skylt er að vátryggja
allar fasteignir. Gögnin innihalda 4746 byggingar í Ölfusi og nágrenni. Um helmingur
þeirra varð fyrir tjóni (2360) sem talið var skynsamlegt að lagfæra, meðan innan við hálft
prósent (23) húsa voru metin óviðgerðarhæf (altjón). Miðuðust bætur þá við brunabótamat
hússins. Engin þeirra bygginga sem voru metnar ónýtar (altjón), hrundi eða olli dauðsfalli
eða slysi vegna skemmda á burðarvirki.
Fjórir flokkar voru notaðir til að tengja tjón við jarðskjálftaáraun. Áhrif innan hvers flokks
voru skilgreind með tilteknu bili (neðri og efri mörk) fyrir áætlað miðgildi hröðunar
beggja láréttu stefnuþáttanna. Stuðst var við staðbundið íslenskt deyfilíkan.
Lítill munur er á heildartjóni nýrra steinsteyptra bygging og nýrra timburhúsa. Þessi hús
hafa ásættanlegt burðarþol gangvart jarðskjálftaáhrifum í hæsta flokki. Þannig má t.d.
búast við að yfir 90% þeirra fái vægt tjón sem er innan við 10% af endurbyggingarverði.
Ef einungis metið tjón á burðarvirki er skoðað í þessu samhengi, er það innan við 1,5% í
90% tilvika fyrir báðar byggingargerðirnar. Ástæðan er sú að metnar skemmdir á burðar-
virki eru aðeins brot af heildartjóni eða um 9% fyrir steinsteyptu byggingarnar og 19%
fyrir timburhúsin.
2 8 0
Arbók VFl/TFl 2011