Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.2011, Blaðsíða 351
lýsa líkum á því að skýjadroparnir hitti á sívaln-
inginn («]) að þeir hrökkvi ekki af honum (a2) og að
þeir frjósi fastir (a3). Stuðlarnir þrír eru mjög
breytilegir eftir aðstæðum og hafa gildi á bilinu 0 til 1.
Þeir eru einkum háðir vindhraða, hitastigi, stærð og
gerð vatnsagna auk þvermáls ástreymisflatar.
Hermun ísingar á Hallormsstaðahálsi
Nýta má mælingar á veðri sem innlag í ísingar-
líkanið. Mælingar með hefðbundnum mælibúnaði
eru þó í reynd lítt nothæfar því hann ísar og gefur
ótrúverðugar niðurstöður við ísingaráhleðslu.
Einnig er erfitt að mæla vatnsinnihald og að greina
rakaeindir. Mælingar gefa auk þess einungis upp-
lýsingar um það sem hefur gerst og nýtast ekki í
rauntímaspár þegar reynt er að bregðast við
mögulegri ísingu.
Á liðnum árum hafa verið gerðar nokkrar tilraunir
til að herma ísingu á leiðara, sjá t.d. [6] og [7], en
vandkvæðin eru þá oft að fá ísingartilvik eru til með
góðum mælingum á ísingarmagni til að bera saman
við reikniniðurstöður. Mælingar á ísingu í tilrauna-
línum á íslandi eru einstakar að því leyti hve mörg
ísingartilvik hafa verið mæld ítarlega.
Hér eru reikningar á veðri í þéttriðnu neti með
millikvarða lofthjúpslíkani (ARW-líkan [10]) notaðir
til að búa til nauðsynleg veðurgögn fyrir ísingar-
líkanið, þ.e.a.s. upplýsingar um vind, hita og vatns-
magn. Vatn í lofthjúpnum er hermt með aðferðum
sem lýst er í [11] og [12] og það eru skýjadropar,
regndropar, snjókorn og hrímsnjór sem geta ísað
miðað við þá aðferðarfræði sem hér er notuð. Gert
er ráð fyrir 100 skýjadropum á cm3 sem talið er vera
lýsandi fyrir rakt úthafsloftslag en því til stað-
festingar vantar sárlega kerfisbundnar mælingar.
Líkanið er þvingað af lofthjúpsgreiningu frá Evrópsku veðurstofunni í Reading (ECMWF).
Frekari upplýsingar um uppsetningu líkanreikningana má finna í [13]. Lofthjúpslíkanið
og sambærileg líkön eru víða notuð við rannsóknir á staðbundnu veðri og veðurfari,
t.a.m. á ísingu [9], auk þess til að gera nákvæmar veðurspár í flóknu landslagi, t.d. líkt og
gert er á Reiknistofu í veðurfræði / Belgingi og birtar eru á vefnum belgingur.is. Þéttriðnir
möskvar eru forsenda þess að lofthjúpslíkanið hermi réttilega veður í fjalllendi, en með
sífellt minni möskvum líkir líkanið betur eftir raunverulegu landslagi og þar með
áhrifum þess á lofthjúpinn. Því var veður reiknað í 9 km, 3 km og 1 km víðum möskvum
fyrir nokkur þekkt ísingartímabil á Hallormsstaðahálsi, þ.m.t. tilvik frá 4.-6. desember
2000. Þá mældist hæsta ísingarálag (um 36 kg/m) í 28 ára mælisögu tilraunalínunnar,
mælingum á Hallormsstaðahálsi er lýst nánar í [2]. Fyrir fyrrnefnt ísingartímabil var
veður jafnframt reiknað í 0,3 km víðum möskvum, og í 1 km víðum möskvum þar sem
líkanið var þvingað af mælingum frá Egilsstöðum til viðbótar við lofthjúpsgreininguna. í
1 km víðum möskvum er hæð mælistaðarins í um 550 m í stað 575 m en hæð og lögun
Hallormsstaðahálsins er að jafnaði nokkuð rétt í líkaninu og mun betri en í 9 og 3 km
víðum möskvum, en bætingin við 0,3 km víða möskva er lítil.
Isuð veðurstöð á Hallormsstaðahálsi.
Tækni- og vísindagreinar
3 4 9