Morgunblaðið - 02.11.1999, Blaðsíða 8

8 ÞRIÐJUDAGUR 2. NÓVEMBER 1999
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
RÚSSAGULLIÐ
Ykkur hefur hlotnast arfur, þetta var engin Moggalygi góði.
Kirkjur kaþólskra og lútherskra líta eins á réttlætingu af trú
Bannfæringar frá
fyrri tíð falla niður
FULLTRÚAR kirkjudeilda kaþ-
ólskra og lútherskra hafa skrifað
undir sameiginlega yfirlýsingu um
réttlætingu af trú. Biskup Islands,
Karl Sigurbjörnsson, segir þennan
atburð merkilegan. Samkvæmt yfir-
lýsingunni falli nú niður fordæming
og bannfæring kirkjudeildanna
hvorrar á annarri.
Skrifað var undir samkomulagið í
Ágsborg í Þýskalandi, þar sem Ags-
borgarjátning kirkjunnar var lögð
fram 1550, en það er játningargrund-
völlur Lúthersku kirkjunnar og þetta
gerðist á siðbótardaginn 31. október,
daginn sem Marteinn Lúther lagði
fram greinar sínar 95 og mótmælti
þar aflátssölu kaþólsku kirkjunnar.
Sá atburður hleypti af stað siðbótinni
sem leiddi til klofnings kirkjunnar.
„Það mikilvæga í þessari yfirlýsingu
er að nú hafa kaþólska og lútherska
kirkjan náð samkomulagi um að fella
niður bannfæringar og fordæmingar
gegn hvor annarri frá fyrri tíð og
gilda þær því ekki lengur,“ segir
biskup. „Fullti-úar kirkjudeildanna
hafa unnið að þessu máli síðastliðin
30 ár og nú hefur þessi meginniður-
staða náðst um merkingu hugtaksins
réttlæting af trú. Það hefur verið gjá
milli kaþólskrar og lútherskrar
kirkju allt frá 16. öld þegar samtal
vék fyrir bannfæringum og gagn-
kvæmum fordæmingum."
Hugsanlegt samkomulag
um aðra þætti
Biskup segir að nú hafí kirkju-
deildirnar náð samkomulagi um
merkingu hugtaksins réttlæting af
trú. „Það var heróp siðbótarinnar.
Hvað þetta merkir í munni lúthersku
kirkjunnar og hvað það þýðir hjá
hinni kaþólsku sem leggur einnig
mikla áherslu á að verkin og helgun-
in skipti líka miklu máli. Þarna hafa
menn náð niðurstöðu um meginskiln-
ing þótt orðfæri sé mismunandi. Að
mínu mati merkir þetta að nú hafa
þessar systurkirkjur meiri von til
þess en áður að geta náð samkomu-
lagi um aðra þætti sem þær hafa
ekki verið sammála um. Þar get ég
nefnt atriði eins og embætti kirkj-
unnar, sakramentin, sérstaklega alt-
arissakramentið og fleira. Það er von
og fyrirbænarefni að sameiginleg yf-
irlýsing opni nýjar dyr að frekari
viðræðum, vaxandi skilningi og auk-
inni einingu," segir Karl.
I frétt frá Lútherska heimssam-
bandinu, en í því eru 128 lútherskar
kirkjur í 70 löndum, segir að sameig-
inleg yfirlýsing þess og kaþólsku
kirkjunnar sé friðarsamningur, lýs-
ing á sameiginlegri vegferð kirkn-
anna sem enn standi og að hann
muni auka skilning kirknanna hvorr-
ar á annarri og er þar m.a. verið að
vitna til orða forseta Lútherska
heimssambandsins, Christians
Krauses biskups, og Edwards
Cassidys kardinála, fulltrúa kaþ-
ólsku kirkjunnar.
Frábært verð
25mm og 50mm
með og án borða
Margir litir
Ráðstefna sagnfræðinga í Reykholti
Sýn á Is-
landssöguna
DAGANA 6. og 7.
nóvember nk.
verður haldin í
Reykholti í Borgarfírði
ráðstefna Sögufélags og
Sagnfræ ðistofnunar
Hóskóla Islands^ undir
yfirskriftinni Islensk
sagnfræði við árþús-
undamót. Sýn sagn-
fræðinga á Islandssög-
una. Guðmundur Jóns-
son lektor hefur, ásamt
ritnefnd tímaritsins
Sögu sem Sögufélagið
gefur út, undirbúið
þessa ráðstefnu. Hann
var spurður hvað bæri
hæst í umræðunum um
íslenska sagnfræði við
árþúsundamót?
„Á þessari ráðstefnu
munum við fjalla um
það hvernig sagnfræðingar
hafa stundað íslenska sögu og
metum framlag þeirra til þekk-
ingar og skilnings á íslenskri
sögu og hvernig hún stendur
núna á þessum tímamótum?"
- Og hvernig stendur hún?
„Það mun koma í ljós á ráð-
stefnunni. Ég tel að sagnfræðin
standi mjög vel, það er mikill
áhugi á sagnfræði og fjöl-
breytilegar rannsóknir stund-
aðar innan hennar. Ég legg
áherslu á að sagnfræðingar eru
farnir að skoða fortíðina með
mjög ólíkum hætti frá því sem
áður var. Það er einmitt við-
fangsefni ráðstefnunnar að
skoða hvernig mynd sagnfræð-
inga af fortíðinni hefur breyst
frá nítjándu öldinni og til sam-
tímans.
- Hvernig hefur hún breyst?
„Grundvallarhugmyndir ís-
lenskra sagnfræðinga hafa
breyst mikið og með breyting-
um sem verða á okkar samtíma
berum við upp nýjar spurning-
ar til sögunnar. Fyrir hundrað
árum var auðvitað réttarsaga
og stjómmálasagan í fyrirrúmi
og það tengdist sjálfstæðisbar-
áttu íslendinga á þeim tíma. Nú
eru önnur viðfangsefni orðin
áleitnari og sagnfræðin teygir
sig í margar áttir, til menning-
ar- og hugarfarssögu og til fé-
lags- og hagsögu. Nú eru sagn-
fræðingar mjög uppteknir af
t.d. viðfangsefnum eins og
sjálfsvitund og þjóðarvitund,
hlut einstaklinga í sögunni en
einnig stórum breytingum í fé-
lags- og hagsögu.
-Hvað álítur þú brýnast að
rannsaka í sagnfræði?
„Það eru mjög mörg brýn
viðfangsefni og svo dæmi sé
tekið af mínu sér- ___________
sviði er mér mjög
hugstætt hvernig ís-
land breyttist úr fá-
tæku landbúnaðar- _____
þjóðfélagi í iðnvætt
borgarsamfélag og hvaða áhrif
þetta hafði á lífskjör þjóðarinn-
ar. Annað efni er pólitískt og
efnahagslegt inntak í stefnu
þjóðfrelsismanna á nítjándu
öld, en um það hefur verið
nokkuð deilt hversu frjálslynd-
ar og framfarasinnaðar okkar
sjálfstæðiskempur voru í efna-
hags- og félagsmálum."
- Er komið inn á þessi efni á
ráðstefnunni í Reykholti?
„Já, það verður gert. Ég geri
ráð fyrir því að Gunnar Karls-
son muni fjalla þetta efni í fyrir-
lestri sínum um myndun þjóð-
ríkis á íslandi 1830 til 1944 og í
Guðmundur Jónsson
► Guðmundur Jónsson fæddist
1955 í Reykjavík. Hann lauk
stúdentsprófi frá Menntaskóian-
um við Tjörnina 1975, BA-prófi
1981 og eand. mag. prófi 1983 í
sagnfræði, hvoru tveggja frá
Háskóla íslands. Doktorsprófi í
hagsögu lauk hann frá London
School of Economics 1991.
Hann hefur starfað sem kennari
og nú er hann lektor í sagn-
fræði við Háskóla ísiands. Guð-
mundur er kvæntur Sæunni
Kjartansdóttur sálgreini og
eiga þau tvö börn, Hiidi og
Tryggva.
Islensk sagn-
fræði við ár-
þúsundamót
erindi sem ég held um hagsögu
á 19. og 20. öld.
- Hvað verða mörg fram-
söguerindi á ráðstefnunni?
„Ellefu erindi verða flutt. Ingi
Sigurðsson prófessor mun fjalla
um þróun sagnfræðinnar frá
miðöldum til samtímans, en að
öðru leyti falla erindin í tvo
flokka. Fimm sagnfræðingar
munu fjalla um ákveðin tímabil;
Jón Viðar Sigurðsson dósent um
hámiðaldir fram um 1300, Helgi
Þorláksson prófessor mun fjalla
um síðmiðaldir 1300-1550, Gísli
Gunnarsson prófessor ræðir um
tímabilið 1550-1830, Gunnar
Karlsson talar svo eins og fyrr
sagði um tímabilið 1830-1944.
Hins vegar eru þama sex erindi
sem fjalla um ákveðnar greinar
sagnfræðinnar; Margrét Guð-
mundsdóttir sagnfræðingur tal-
ar um kvennasögu, Loftur Gutt-
ormsson prófessor fjallar um fé-
lags- og fólksfjöldasögu, Guð-
mundur Hálfdanarson dósent
ræðir um menningar- og hugar-
farssögu og svo eins og fyrr
greinir er ég með erindi um
hagsögu á 19. og 20. öld. Valur
Ingimundarson sagn-
fræðingur ætlar að
segja frá sögu utan-
ríkismála á tuttug-
ustu öld og loks flyt-
ur Friðrik G. Olgeirs-
son sagnfræðingur erindi um
byggðasögu. Fengnir verða um-
sagnaraðilar og mikil áhersla
lögð á umræður eftir hvert er-
indi. Ég vil hvetja alla áhuga-
menn um íslenska sögu til að
mæta á ráðstefnuna í Reykholti,
hlusta og segja sína skoðun.
-Ef menn taka nú þessari
hvatningu vel hvað geta þá
margir komist að?
„Eg held að hótelið í Reyk-
holti taki að minnsta kosti sex-
tíu manns en rétt er að skrá sig
fyrirfram og það er gert á
skrifstofu Sögufélags í
Fischersundi í Reykjavík.