Morgunblaðið - 09.06.2000, Qupperneq 8

8 FÖSTUDAGUR 9. JÚNÍ 2000
MORGUNBLAÐIÐ
FRETTIR
; Hafrannsóknastofnun leggur til verulega skerðingu afla ur flestum nytjastofnum
Stofnmat þorsks um 20% lægra en
gert var ráð fyrir í fyrra
Það sést svo greinilega á þessu línuriti að fiskveiðistjórnunarkerfi okkar er það langbesta í heimi.
Það nánast eyðir stofnunum svo jafnt að varla skeikar prósentustigi.
Listaverk gefíð
til Viðeyjar
VIÐEY barst fyrir nokkru að gjöf
málverk af Magnúsi Stephensen
konferensráði í Viðey. Myndin er
gerð af málaranum Christian Al-
brecht Jensen (1792-1870) og mál-
uð í Kaupmannahöfn í maí 1826.
Magnús segir frá þvf í Ferðarollu
sinni að hann hafi setið fyrir hjá
honum fjórum sinnum, tvo tíma
hvert sinn Magnús var þá 63 ára.
Myndin var síðast í eigu frú
Guðrúnar Magnússon, ekkju
Magnúsar V. Magnússonar am-
bassadors, sem var dóttursonur
Magnúsar Stephensen Iandshöfð-
ingja. Frú Guðrún, sem lést í jan-
úar sl„ ánafnaði Viðey myndina
eftir sinn dag. Dætur hennar hafa
nú afhent myndina, sem hefur
verið sett á heiðursstað í bóka-
stofunni í Viðey, en þar er einnig
fallegur sófi sem talið er að
Magnús hafi keypt í Kaupmanna-
höfn sama vetur og myndin var
máluð. Sófann gáfu á sinni tíð
Ingibjörg og Stephan Stephensen
kaupmaður í Verðandi en þau
áttu Viðey í 44 ár.
Morgunblaðið/Amaldur
Málverkið af Magnúsi
Stephensen sem gefið var.
(fþú upplifir hvúd
á nýjan hátt í
LA-Z-BOY
Bók um ofvirkni og misþroska
Athyglisverðar
niðurstöður
BIRGIR - hvernig
skólinn kemui- til
móts við ofvirkan
og misþroska dreng“ er tit-
ill bókar eftir Margréti Þ.
Jóelsdóttur sem var að
koma út hjá Æskunni. Bók-
in er hönnuð af Stephen
Fairbairn en aðfaraorð
skrifar Grétar L. Marinós-
son dósent við KHI, þar
sem hann segir m.a.: „Bæði
lýsingin og niðurstöðumar
em athyglisverðar og af
eigin reynslu tel ég að þær
geti átt við mun víðar... Ég
fullyrði að þessi bók geti
hjálpað íslenskum skóla-
mönnum að skoða sjálfa sig
í menntunarspeglinum."
Bókin um Birgi byggist á mast-
ersrannsókn Margrétar Jóelsdótt-
ur, en hvers vegna gerði hún þessa
rannsókn?
„Ég taldi mjög brýnt að fjalla
um þessi mál og reyna að varpa
ljósi á erfiðleika ofvirkra og mis-
þroska nemenda innan almenna
grunnskólakerfisins, sem virðast
raunai- fara vaxandi ár frá ári.“
- Um hvað fjallarrannsóknin?
„Bókin fjallar um Birgi, 9 ára of-
virkan og misþroska dreng sem á í
miklum erfiðleikum. Byggt er á
túlkandi rannsókn og skoðað náið
hvernig skólinn, sem heildstæð
eining, og nánasta umhverfi Birgis
bregst við erfiðleikunum. Athugun
fór fram á vettvangi og viðtöl voiu
tekin við Birgi, móður hans og
starfsfólk skóla og skóladagheimil-
is. Rannsóknin er sett fram í formi
frásagnar og því mjög aðgengileg.
Erfiðleikar Birgis eru hér skoðaðir
að hluta til í ljósi nýlegrar kenn-
ingar Russel A. Barkley, prófess-
ors í geðlækningum og taugasjúk-
dómum við háskólann í
Massachusetts. Kenningin byggist
í aðalatriðum á því að vegna trufl-
ana, sem verða á starfsemi í fram-
heila ofvirkra einstaklinga, eigi
þeir í erfiðleikum með að halda aft-
ur af svörun við áreiti og hafi því
ekki nægan tíma til að hugsa og yf-
irvega áður en þeir framkvæma."
-Hverjar voru helstu niður-
stöður rannsóknarinnur?
„Enginn sérgreinakennari
nema íþróttakennarinn tók þátt í
að athuga Birgi. Heildarsýn á örð-
ugleika hans og hæfileika varð því
takmörkuð og samhugur gat ekki
skapast um þaríir Birgis. Hlutverk
og ábyrgð starfsfólks var ekki
nægilega skilgreind, tengsl og
samræmingu vantaði og leiðir til
að miðla þekkingu reyndust ekki
vel. Kerfið á við svipaða erfiðleika
að glíma með að samhæfa og við-
halda upplýsingum, eins og kom
fram í námi Birgis. Útkoman segir
lítið til um hver hin raunverulega
þekking er.“
- Fékk skólinn upplýsingar um
að Birgir hefði verið greindur of-
virkur?
„Nei, skólinn fékk ekki upplýs-
ingar um að Birgir hafði verið
greindur ofvirkur 4 ára. Móðir
hans sem var einstæð hafði e.t.v.
ekki verið sátt við greininguna.
Það drðst síðan að fara
með Birgi til læknis þar
til hann var tíu ára. Þá
var hann einnig greind-
ur með alvarlegar
hegðunarti-uflanir og
andfélagslega hegðun.
Rannsóknin leiddi í Ijós athyglis-
verða og mismunandi hegðun
Birgis eftir aðstæðum. Sálfræðing-
ur greindi Birgi í sjö ára bekk og
veitti góða aðstoð, en staðfestingu
um ofvirkni þurfti að fá frá lækni.
Birgir er vel greindur en hann seg-
ist vera eftir á í námi og sjálfs-
myndin er léleg. Snemma lenti
hann í slagtogi með miklu eldri
Margrét Þ. Jóelsdóttir
► Margrét Jóelsdóttir fæddist
árið 1944 á fsafirði. Hún lauk
prófi frá Kennaraskóla Islands
árið 1964, BA-prófi í myndlist
frá Bath Academy of Art og
Brighton College of Art í Eng-
landi 1970, BA-prófi í sérk-
ennslu við Kennaraháskóla Is-
lands 1990, námsráðgjöf við
Háskóla íslands 1991 og MA-
prófi við KHÍ 1997. Margrét
kenndi lengst af við Fossvogs-
skóla sem umsjónar- og sér-
greinakennari eða í 15 ár. Við
Dalbrautarskóla hefur hún
starfað í átta ár við kennslu og
ráðgjöf. Hún hefur verið starf-
andi myndlistarmaður frá 1967
og tekur nú þátt í sýningu FÍM
í Ljósafossvirkjun ásamt eigin-
manni sínum Stephen Fairbairn.
Þau hjón eiga tvær dætur.
Byggja þarf
upp traust
upplýsinga-
flæði
strákum sem sýndu andfélagslega
hegðun. Foreldrar voru hræddir
við að láta börn sín umgangast
Birgi og móðir hans var orðin ör-
væntingarfull. Ekki hafði tekist að
fá liðveislu fyrir Birgi þótt skólinn
hefði ítrekað beiðni sína. Sálfræð-
ingur vissi ekki að hegðun Birgis
hafði versnað innan skólans. Um-
sjónarkennari leitaði til skóla-
stjórnenda og hegðun Birgis batn-
aði úti í frímínútum. Bekkurinn
fékk frið við vinnu sína en Birgir
vann mjög takmarkað. Vegna
fárra sérkennslutíma var ákveðið
að aðstoða Birgi utan bekkjar og
fór honum mikið fram þar.“
-Hvað fínnst þér að eigi að
leggja áherslu á í framtíðinni í
svona tilvikum?
„Það þarf að sýna fyrirhyggju
og koma almennt á góðri greiningu
allra bama fyrh- skólaaldur þar
sem fræðsla og stuðningur við for-
eldra kemur í eðlilegu framhaldi af
greiningu. Verðandi foreldrar
þyrftu einnig að fá upplýsingar um
ofvirkni og misþroska. Auka þarf
aðstoðina, úrræðin þurfa að vera
fleiri og fólk í aðstæðum Birgis og
móður hans verður að eiga sér
málsvara. Útskýra þarf aðstæður
fyrir bekkjai'félögum og foreldrum
þeirra. Byggja þarf upp hagnýta
þekkingu, traust upplýsingaflæði
og ráðgjafarstarf í samvinnu við
aðrar stofnanir. Safna þarf upplýs-
ingum í gagnabanka og
heildarsýn þarf að fást
yfir þarfir nemandans
innan skólans. Athugun
á styrkleikaþáttum
____^ nemenda, hæfileikum
og áhugasviði er fyrir-
byggjandi. Því hætta er á að erfið-
leikar oívirka nemandans verði
meira ræddir en hæfileikar hans
og jákvæðir þættir í persónuleika
hans. Sjálfsmynd, félagsleg staða í
hópnum og velgengni í skóla eru
grundvallarþættir. Sérkennsla og
ráðgjöf þyrfti að spanna vítt svið til
að mæta alhliða þörfum þessara
nemenda.“